Για την ανάλυση τάξεων και στρωμάτων
Στις αποφάσεις των Συνεδρίων ενός Μαρξιστικού Κόμματος δεσπόζουσα θέση πρέπει να καταλαμβάνει η ανάλυση της ταξικής σύνθεσης της κοινωνίας στην οποία αναφέρεται. Μια ανάλυση τόσο ποσοτική αλλά (ιδιαίτερα) ποιοτική που περιλαμβάνει
- τις επιδιώξεις της κάθε τάξης και τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την επίτευξή τους,
- τις αντιλήψεις και τις πρακτικές που κυριαρχούν στο εσωτερικό τους,
- τις γεωστρατηγικές τους επιδιώξεις,
- την επιρροή που έχουν στη χάραξη της κυβερνητικής πολιτικής,
- το βαθμό συνειδητοποίησης του κοινωνικού και εθνικού ρόλου που καλείται να παίξει η τάξη τους.
Σημείωση. Πρόκειται για έναν τομέα όπου οι γνώσεις μου είναι περιορισμένες. Το κείμενο που ακολουθεί έχει σαν κύριο στόχο την ανάδειξη της αναγκαιότητας το θέμα αυτό να αναφερθεί στις Θέσεις μας και λιγότερο στην έκφραση ιδιαίτερα ολοκληρωμένων απόψεων.
(α) Η Αστική Τάξη.
Αυτή κυριαρχείται από το ισχυρότατο εφοπλιστικό κεφάλαιο, την τεράστια βιομηχανία θαλασσίων μεταφορών που αποτελεί την πρώτη παγκόσμια δύναμη. Η βιομηχανία αυτή έχει πολλές ιδιαιτερότητες. Την εξάρτηση από τον παγκόσμιο ηγεμόνα στους ωκεανούς. Την εξάρτηση από τις χώρες που παράγουν προϊόντα και ιδιαίτερα από τις πετρελαιοπαραγωγές χώρες. Την εξάρτηση από τους μεγάλους καταναλωτές. Σ’ αυτόν το σκληρό παγκόσμιο ανταγωνισμό η Ελληνική ναυτιλία, εκτός από την ποιότητα(;) των προσφερόμενων υπηρεσιών, προσέφερε και προσφέρει την ίδια την Ελλάδα:
Το 1940 παρόλο που ο Μεταξάς και το καθεστώς της 4ης Αυγούστου ήταν φιλικά διακείμενα προς τον ιταλικό φασισμό, η Ελλάδα συστρατεύτηκε με τη Μεγάλη Βρετανία, την τότε θαλασσοκράτειρα, στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Μετά την ανάδυση του νέου ηγεμόνα, εξασφάλισε στις ΗΠΑ πιστή συμμαχία, στρατιωτικές βάσεις, ενεργότατη συμμετοχή στο ΝΑΤΟ και βοήθεια στην Ουκρανία, αδυνατίζοντας ακόμη και την αμυντική θωράκιση της χώρας!
Στις Αραβικές χώρες, τους πελάτες-παραγωγούς, παρείχε την αμέριστη συμπαράσταση στους Παλαιστινίους και εχθρότητα προς το Ισραήλ, την εποχή που ήταν φλέγον ζήτημα γι’ αυτούς. Μάλιστα ο πρώτος δυτικός που μίλησε στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ για την ανάγκη δημιουργίας ενός Παλαιστινιακού Κράτους ήταν ο Υπουργός της Χούντας, ο Παττακός το 1971! Η συμφιλίωση με το Ισραήλ, με την έναρξη διπλωματικών σχέσεων το 1990, ακολούθησε την αντίστοιχη θέση των Αράβων. Σύντομα, πιστεύω, θα αρχίσει να λοξοκοιτάζει προς τον νέο ισχυρό πόλο Ρωσίας-Κίνας.
Το εφοπλιστικό κεφάλαιο μπορεί να παράγει το 99% του μεταφορικού του έργου εκτός Ελλάδας και πολλά από τα πλοία του να έχουν σημαίες ευκαιρίας, όμως η επιρροή του στις θέσεις και τις κατευθύνσεις των Ελληνικών Κυβερνήσεων είναι καταλυτική. Τα παραδείγματα είναι πάμπολλα και θα αναφερθώ στο τελευταίο: Μία από τις ελάχιστες φορές που η Ελλάδα απείλησε με Βέτο στην ΕΕ αφορούσε στη δυνατότητα των ελληνόκτητων τάνκερ να μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο σε τρίτες χώρες. Και αν η πλειοψηφία του ελληνόκτητου στόλου αποσύρθηκε από την μεταφορά του ρωσικού πετρελαίου οφείλεται στις απειλές για κυρώσεις των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτό από την νυν θαλασσοκράτειρα, τις ΗΠΑ. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα οι εφοπλιστές έδειξαν ένα σημαντικό ενδιαφέρον για επενδύσεις στην Ελλάδα, σε ενέργεια, πετρέλαια και τουρισμό, συνδεόμενοι ακόμη περισσότερο με τη χώρα. Ταυτόχρονα συνεχίζει να υπάρχει και η αντίστροφη τάση: Αστοί που ανδρώθηκαν επιχειρηματικά σε άλλους τομείς να κατευθύνονται και προς τον εφοπλισμό.
Επομένως, στο κορυφαίο ζήτημα για το ποιος χαράσσει την μεσο-μακροπρόθεσμη πολιτική και γεωπολιτική κατεύθυνση της χώρας, ποιος σε τελευταία ανάλυση κυβερνά την Πατρίδα μας, η απάντηση είναι απλή: Οι Έλληνες εφοπλιστές, ανεξάρτητα από το ποιο κόμμα βρίσκεται στην εξουσία.
(β) Η Εργατική Τάξη.
Ίσως στην Αττική και εν μέρει στις ΒΙΠΕ κάποιων μεγάλων πόλεων, να υπάρχουν ακόμη εργοστασιακοί εργάτες. Εργάτες, δηλαδή. που το πλήθος τους στον ίδιο εργασιακό χώρο, η δυσκολία και η επικινδυνότητα της καθημερινότητας τους οδηγούν σε πρακτικές αλληλεγγύης και συντροφικότητας οπότε η ανάγκη και οι συνθήκες τους οδηγούν στο να παλεύουν οργανωμένα, να έχουν ταξικά συνδικάτα και συνείδηση της τάξης τους και του ρόλου(;) που καλείται να παίξει…
Όμως στην περιφέρεια οι εργαζόμενοι στις βιοτεχνίες και μικρές βιομηχανίες είναι ανοργάνωτοι, φοβισμένοι και ευγνώμονες στον πολιτευτή που μεσολάβησε για να έχουν δουλειά! Μάλιστα, συνήθως πρόκειται για ολιγόμηνες συμβάσεις που ανανεώνονται (άμεσα ή με διακοπές) κρατώντας τον εργαζόμενο όμηρο και υποχείριο του εργοδότη αλλά και του πολιτευτή. Παρόμοια είναι κατάσταση στους ιδιωτικούς υπαλλήλους, στους υπαλλήλους των Δήμων, στις εταιρίες ενοικιαζόμενων εργαζόμενων και στις πάσης φύσης εμπορικές επιχειρήσεις. Άμεση συνέπεια είναι η έλλειψη εργοστασιακών σωματείων ενώ και η ένταξη στα κλαδικά είναι μικρή. Ταυτόχρονα, πολλοί από αυτούς έχουν χρέη μη ρυθμισμένα, ενώ και τα ρυθμισμένα χρέη σε αρκετές περιπτώσεις κινδυνεύουν να απορρυθμιστούν.
Ζουν για το σήμερα και δεν ελπίζουν σε μια αξιοπρεπή σύνταξη μια και τα ένσημα είναι λιγοστά. Συχνά σου λένε πως δεν πιστεύουν πως θα πάρουν σύνταξη, ότι θα δουλεύουν μέχρι τα βαθιά γεράματα (αλήθεια ποιος θα τους προσλάβει;) ή ότι τα παιδιά τους στο μέλλον θα αποκτήσουν τις αναγκαίες οικονομικές δυνατότητες για να τους βοηθήσουν. Όμως αυτό (πιστεύουν) είναι ένα μακρινό πρόβλημα… Σήμερα, πολλοί εξακολουθούν να συμμερίζονται το νεοφιλελεύθερο δόγμα πως με την ανάπτυξη και το μεγάλωμα της πίττας θα δουν κι αυτοί τη ζωή τους να καλυτερεύει σημαντικά
Προς το παρόν αντιμετωπίζουν την ζωή τους με απάθεια, μέρα με τη μέρα και βέβαια αυτός είναι ένας σημαντικός παράγοντας για να κατανικήσουν την απελπισία και να ξεφύγουν απ’ την κατάθλιψη. Αν μπούμε στη θέση τους θα κατανοήσουμε την αδιαφορία για την πολιτική, για την οργανωμένη πάλη και τη συμμετοχή στους κοινωνικούς αγώνες. Σαν Πολιτική Οργάνωση των εργαζόμενων είμαστε υποχρεωμένοι να κατανοήσουμε σε βάθος τη σημερινή τους κατάσταση και να βρούμε τους κατάλληλους τρόπους για να τους προσεγγίσουμε. Μόνον έτσι θα καταφέρουμε να τους πείσουμε για την ανάγκη της πάλης για μια καλύτερη κοινωνία. Να κατανοήσουν πως «όποιος για το δίκιο δεν παλεύει, θα ζει και θα πεθαίνει σαν ραγιάς», όπως λέει ο Κώστας Βίρβος.
Εδώ και χρόνια πιστεύω πως η λύση πλέον είναι η ατομική επαφή. Σε σπίτια και σε μικρές μαζώξεις να σχηματίσουμε τους νέους πυρήνες που θα μπορέσουν να εξαπλωθούν (σιγά-σιγά και βασανιστικά), δημιουργώντας μια μαγιά με κύρος και γνώση, ώστε να καταφέρουν να πείσουν τους συναδέλφους τους για να διεκδικήσουν τη ζωή που τους αξίζει.
(γ) Η Αγροτική Τάξη.
Είναι μια αλλοτριωμένη τάξη, βαθιά συντηρητική, προσκολλημένη στα κομματικά και βουλευτικά γραφεία, αναζητώντας το προσωπικό βόλεμα. Έχει επίγνωση των τεράστιων δυσκολιών που περνά και των πολύ χειρότερων που την περιμένουν στο μέλλον. Όμως περιμένει (όπως και πολλοί άλλοι) τη σωτηρία! Κάποιες φορές ξεσηκώνεται ενθυμούμενη και την κοινωνική προσφορά της, όμως ξαναγυρίζει στα παλιά μόλις πάρει ένα ξεροκόμματο. Η πλειοψηφία της θα αναγκαστεί να εγκαταλείψει τη Γεωργία και την Κτηνοτροφία. Ήδη έχουμε αγρότες που εγκατέλειψαν τη δουλειά τους, πούλησαν τα χωράφια τους και ξενιτεύτηκαν. Αντίστοιχα υπάρχουν κτηνοτρόφοι που άνοιξαν τις πόρτες της μονάδας τους κι έδιωξαν τα ζώα τους για να πάψουν να φορτώνονται με χρέη! Η διακύμανση του πληθυσμού του Νομού Σερρών το μαρτυρά: Ο πληθυσμός το 2001 ήταν 202000 κάτοικοι και 151000 το 2021!
Το μέλλον για τον πρωτογενή τομέα θα είναι είτε:
- Η δημιουργία ολιγάριθμων μεγάλων αγροτικών επιχειρήσεων (φέουδων) που θα προσπαθήσουν να, μειώσουν το κόστος παραγωγής με οικονομία κλίμακας και να επεκταθούν στον Δευτερογενή Τομέα (αρχικά, με συσκευασία των προϊόντων) και στον Τριτογενή (σε επόμενο στάδιο, με την ίδρυση σημείων πώλησης). Άμεση επίπτωση η μετατροπή κάποιων μικρομεσαίων αγροτών σε εργάτες γης. Οι υπόλοιποι θα αναζητήσουν την τύχη τους στις πόλεις ή στην ξενιτειά.
- Η δημιουργία νέου τύπου Συνεταιρισμών οι οποίοι θα αναλάβουν ένα αντίστοιχο εγχείρημα, σύμφωνα με τις επιταγές της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας και τις κατευθύνσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, Ένα εγχείρημα που θα απελευθερώσει τους αγρότες από τα δεσμά των πάσης φύσης μεσαζόντων, θα τους επιτρέψει τον έλεγχο της ζωής και της εργασίας τους, θα προσφέρει στον κόσμο φτηνό και ποιοτικό προϊόν ενώ θα αποτελέσει κι ένα σημαντικό σχολείο Δημοκρατίας.
Παρατήρηση: Κάποια στιγμή θα πρέπει να προσεγγίσουμε το χώρο της Κ.ΑΛ.Ο., ο οποίος (παρά τις ιδιαιτερότητές του) είναι ένας κόσμος προοδευτικός, δημοκρατικός, ψηφίζει εν γένει προς τα αριστερά και η επαφή μαζί του θα έχει οφέλη για όλους. Πιστεύω πως καταλάβουμε αρκετά αν ρίξουμε μια ματιά στο αντίστοιχο κεφάλαιο του προεκλογικού προγράμματος της Πόλης Ανάποδα και ιδιαίτερα στην 6η θεματική ενότητα (Εργασία, κρίση και παραγωγή) και στο υποκεφάλαιο: Κατευθύνσεις για τον παραγωγικό μετασχηματισμό της πόλης, στην διεύθυνση:
https://ipolianapoda.gr/program-2023/thematiki-6-ergasia-paragogi/
(δ) Το στρώμα των Δημοσίων Υπαλλήλων (Δ.Υ.).
Πρόκειται για ένα τμήμα των εργαζομένων οι οποίοι, παρά τη σημαντική μείωση του εισοδήματός τους από το 2010 και μετά, δεν βιώνουν την καθημερινή επισφάλεια. Και επειδή, όπως έλεγε μια σοφή κυρία «Ξένος πόνος παραμύθι!», δεν αντιλαμβάνονται στο βαθμό που επιβάλλουν οι συνθήκες τις δύσκολες συνθήκες στις οποίες ζει το 30+% των πολιτών αυτής της χώρας. Ζουν με σχετική άνεση και διαθέτουν μια ποιότητα ζωής. Έχουν τα τρία γνωστά ωράρια που κατακτήθηκαν από τους εργάτες με πάλη και με αίμα (8 ώρες δουλειά, 8 ώρες ύπνος και 8 ώρες αφιερωμένες στον εαυτό και στην οικογένειά τους), καταναλώνουν και κρατούν τη ζήτηση σε υποφερτά επίπεδα.
Οι μόνιμοι Δ.Υ. είναι από τους λίγους πολίτες αυτής της χώρας που έχουν τα δικαιώματα που προβλέπονται από το Σύνταγμα: Έχουν το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης της γνώμης τους. Έχουν το δικαίωμα να αρρωστήσουν. Έχουν το δικαίωμα να απεργήσουν. Οι γυναίκες έχουν το δικαίωμα να παντρευτούν και να γεννήσουν παιδιά. Έχουν 25 εργάσιμες ημέρες κανονικής άδειας το χρόνο. Έχουν σταθερό εισόδημα. Αντίθετα, στην πραγματικότητα ένας ιδιωτικός υπάλληλος, ένας εργάτης ή ένας υπάλληλος με μπλοκάκι ουσιαστικά δεν έχει από αυτά τα δικαιώματα!
Οι Κυβερνήσεις μετά το 1990 (και με εξαίρεση την Κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ) έχουν εμμέσως ή αμέσως παραδεχτεί πως θα ήθελαν να καταργήσουν την κάθε είδους μονιμότητα. Ο λόγος είναι απλός. Θέλουν να εξαφανιστεί κάθε έννοια μονιμότητας έτσι ώστε όλοι οι εργαζόμενοι να θεωρούν πως η κατάστασή τους είναι μία κανονικότητα και να μην διεκδικούν κάτι διαφορετικό. Επομένως, σε μια εποχή που η αύξηση της παραγωγικότητας μεταφράζεται σε συρρίκνωση του εργατικού εισοδήματος, οι ιδιωτικοί υπάλληλοι δουλεύουν εξοντωτικά αυξάνοντας τα υπερκέρδη του κεφαλαιοκράτη.
Για το λόγο αυτό οι Κυβερνήσεις, ξεκινώντας από τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη) και τα διάφορα παπαγαλάκια, έχουν ξεκινήσει μια εκστρατεία κατασυκοφάντησης των Δημοσίων Υπαλλήλων. στην οποία μερικές φορές δίνουν αφορμές οι ίδιοι οι υπάλληλοι εκτελώντας πλημμελώς τα καθήκοντά τους, πριονίζοντας το κλαδί όπου κάθονται.
Πιστεύω πως είναι μία από τις κοινωνικές ομάδες της Ελληνικής Κοινωνίας η οποία θα μπορούσε να ακούσει τα λόγια μας, επειδή διαθέτοντας το χρόνο για διάβασμα ή αναζήτηση, ενώ έχει αρχίσει να κατανοεί πως είναι η τελευταία γενιά που θα έχει αυτά τα προνόμια και πως τα παιδιά της θα κληθούν να επιβιώσουν σε πολύ δύσκολες συνθήκες.
(ε) Το στρώμα των διανοουμένων.
Σε ένα ποσοστό έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά με τους Δ.Υ.. Άλλωστε, πολλοί από αυτούς κατέχουν μια μόνιμη θέση. Επιπλέον το ψηλότερο μορφωτικό τους επίπεδο τους επιτρέπει να κατανοήσουν δυσνόητα κείμενα και αναλύσεις. Συνήθως διαθέτουν καλλιέργεια, αγαπούν την Τέχνη κι συμπεριφέρονται με αστική ευγένεια.
Από την άλλη, η ικανή επιστημονική κατάρτιση δεν συμβαδίζει πάντα με το ανάλογο φιλοσοφικό βάθος. Πολλοί πιστεύουν πως η καλή γνώση ενός αντικειμένου τους επιτρέπει να έχουν άποψη επί παντός επιστητού, ενώ επηρεάζονται συχνά από τις απόψεις των «σοβαρών» εντύπων τύπου «Καθημερινής» θέτοντας την εξυπνάδα και τη μόρφωσή τους στην υπηρεσία, τη στήριξη και τη διάδοση των νεοφιλελεύθερων απόψεων και ιδεωδών, εντασσόμενοι (συνειδητά ή ασυνείδητα ) στους «οργανικούς διανοούμενους της Αστικής τάξης».
Τέλος, πολλοί που είναι ενταγμένοι στην Αριστερά, με υψηλή γνώση και αντίληψη, αναβιβάζουν σε διαφωνίες αρχής, διαφωνίες σε επουσιώδη θέματα, με αποτέλεσμα η γνώση και οι ικανότητές τους να μην έχουν την αποτελεσματικότητα που θα έπρεπε στο πεδίο της οργάνωσης και του αγώνα. Δική μας υποχρέωση είναι να είμαστε κοντά τους, να κερδίζουμε από τις ικανότητές τους, να τους νιώθουμε συντρόφους και να προσπαθήσουμε να τους εντάξουμε με τρόπο συμβατό με τις ιδιαιτερότητές τους στη χάραξη μιας κοινής πορείας προς τον Σοσιαλισμό.
(στ) Για τον Αντιεξουσιαστικό χώρο.
Πιστεύω πως η δική μας Αριστερά έχει κατανοήσει μερικές σημαντικές αλήθειες:
- Οι ταξικοί μας αντίπαλοι είναι πανίσχυροι, συνεπικουρούμενοι από έναν στρατό ικανών επιστημόνων, δημοσιογράφων, έντυπων-ηλεκτρονικών μέσων ενημέρωσης και διαμορφωτών της κοινής γνώμης ικανών να εκμεταλλευτούν στο έπακρο κάθε λάθος κίνησή μας.
- Παλεύουμε για να είμαστε χρήσιμοι στην κοινωνία κι όχι για να εκτονωθούμε.
- Οι δράσεις μας οφείλουν να είναι κατανοητές και αποδεκτές από την πλειοψηφία του λαού, για τον οποίο παλεύουμε και τον οποίο προσπαθούμε να συνεγείρουμε.
- Οφείλουμε κάθε φορά να δίνουμε τις μάχες μας στο πεδίο (στο γήπεδο) που μας ευνοεί.
- Η βία είναι το αγαπημένο πεδίο της εξουσίας. Είναι επιστήμονες της βίας και έχουν όλα τα μέσα να συντρίψουν όποιον την επιλέξει σαν χώρο αντιπαράθεσης, συκοφαντώντας τον παράλληλα!. Άλλωστε ο Καπιταλισμός είναι σύμφυτος με τη βία και τον πόλεμο. Δεν είναι τυχαίο που ο πλέον αποδοτικός παραγωγικός τομέας του είναι η παραγωγή και η εμπορία όπλων.
- Το πεδίο που μας ευνοεί είναι η ειρηνική και μαζική πάλη των εργαζομένων.
Ο Αντιεξουσιαστικός χώρος, αν και δεν είναι ενιαίος, έχει ενσωματώσει την βία σαν βασικό πεδίο αντιπαράθεσης με την εξουσία, πράγμα που τον φέρει αντίθετο με τα πραγματικά λαϊκά συμφέροντα και ευάλωτο στη δράση προβοκατόρων από τις γραμμές του. Αξίζει μόνον μία αναφορά: Το Μάιο του 2010 το λαϊκό κίνημα, χτυπημένο από το σοκ της οικονομικής κρίσης και την υπογραφή του 1ου Μνημονίου στις 3 Μαϊου 2010, προσπαθούσε να βρει τα πατήματά του. Στις 5 Μαΐου οργανώθηκε μια από τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις της Μεταπολίτευσης. Και εκεί που το σύστημα είχε αρχίσει να προβληματίζεται, ήρθε το έγκλημα στην Μαρφίν που επέφερε την ακαριαία κατάρρευση κάθε αντίστασης. Είναι Ηλίου φαεινότερο το ποιος κέρδισε την αναμέτρηση μ’ εκείνη την «ακτιβιστική» δράση! Για το σύστημα ήταν ένα συμβάν που θα έπρεπε να συμβεί! Και συνέβη. Αναμενόμενο: Οι πρωτεργάτες του εγκλήματος παραμένουν άγνωστοι, 14 χρόνια μετά…
Επομένως οι περισσότερες οργανώσεις του Αντιεξουσιαστικού χώρου, συχνά διατυπώνουν επαναστατικές απόψεις, αναλύσεις και συνθήματα. Όμως, σε τελική ανάλυση αντιστρατεύονται, συκοφαντούν και υποσκάπτουν τα ουσιαστικά τα λαϊκά συμφέροντα, γι’ αυτό και η συμπόρευση μαζί τους είναι πρακτικά αδύνατη…
Σταύρος Παπαϊωάννου
