58 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΤΣΕ: HASTA LA VICTORIA SIEMPRE!
του Κώστα Ήσυχου *
Η μορφή του Ερνέστο Γκεβάρα ντε λα Σερνα, του CHE, έχει χαραχθεί στην ιστορία ως σύμβολο της επαναστατικής πάλης, της διεθνούς αριστεράς και του νικηφόρου αγώνα κατά του αμερικανικού ιμπεριαλισμού.
Από τη σημαντική συμμετοχή του στην Κουβανική Επανάσταση έως τη δραματική του σύλληψη και εκτέλεση στη Βολιβία, η κληρονομιά του παραμένει αντικείμενο τόσο θαυμασμού όσο και αντιπαράθεσης. Ωστόσο, αυτό που του χάρισε πραγματικά την αναγνώριση ως , guerrillero heroicο “Ηρωικός Αντάρτης” δεν είναι μόνο τα στρατιωτικά του επιτεύγματα, αλλά η συνέπεια ανάμεσα στη σκέψη του και τον τρόπο ζωής του. Ο Τσε δεν πρόβαλλε απλώς μια πολιτική ιδεολογία, τη βίωσε με πλήρη ηθική πεποίθηση μέχρι τις τελευταίες του στιγμές .
Η αντάρτικη πορεία του Τσε είναι από τις πιο τεκμηριωμένες και προβεβλημένες πτυχές της ζωής του, όπως και η συμμετοχή του στην Κουβανική Επανάσταση, αποτελεί ένα από τα πιο αξιομνημόνευτα επιτεύγματά του. Η περίφημη Μάχη της Σάντα Κλάρα, στην οποία ο Γκεβάρα ηγήθηκε των δυνάμεων που κατέλαβαν την πόλη, ήταν μια καθοριστική στιγμή που σηματοδότησε τη νίκη των επαναστατών του Κινήματος της 26ης Ιουλίου και την ανατροπή του δικτάτορα Φουλχένσιο Μπατίστα.
Ωστόσο, το να περιοριστεί η ζωή του στον στρατιωτικό του ρόλο θα ήταν μια υπεραπλούστευση της κληρονομιάς του. Είναι γνωστό ότι, μετά τη νίκη στην Κούβα, ο Γκεβάρα εγκατέλειψε την προνομιακή του θέση στην κουβανική κυβέρνηση, πρώτα για να προωθήσει την επανάσταση στην Αφρική και έπειτα στη Βολιβία. Αν και αυτή η τελευταία εκστρατεία κατέληξε στη σύλληψη και το θάνατό του, η προθυμία του να θυσιάσει τη ζωή του για τα ιδανικά του τον ξεχωρίζει ως έναν πραγματικά αφοσιωμένο επαναστάτη, έναν άνθρωπο που δεν επεδίωκε την προσωπική εξουσία, αλλά τη μεταμόρφωση ολόκληρου του συστήματος. Υπήρξε οραματιστής, ιδεολόγος, διεθνιστής και εμπνευστής της Μεγάλης Πατρίδας (Patria Grande).
Από αυτή την άποψη, ένα από τα πιο συναρπαστικά στοιχεία της προσωπικότητας του Τσε είναι ότι δίνει την αίσθηση πως κατάφερε να εξαλείψει τα όρια ανάμεσα στο «είναι» και στο «πρέπει». Για παράδειγμα, το γεγονός ότι, ως ηγέτης και υπουργός στην Κούβα, υιοθέτησε έναν τρόπο ζωής βασισμένο στη σωματική εργασία και την προσωπική εθελοντική επαναστατική εργασία με απόλυτη συνέπεια, λέει πολλά για τις πεποιθήσεις του. Λέγεται πως, αν και ήταν Υπουργός Βιομηχανίας, περνούσε μέρες του δουλεύοντας στα ζαχαροκάλαμα ή σε εργοστάσια μαζί με τους Κουβανούς εργάτες. Μέσα από αυτές τις πράξεις, ο Τσε απέδειξε μια ηθική που συντονιζόταν με την ουσία της επανάστασης, όπου δεν υπήρχε χώρος για προνόμια ηγετών και η κατάργηση των κοινωνικών τάξεων ήταν – και έπρεπε να είναι – απόλυτα πραγματική. Η καθημερινή του ζωή αντικατόπτριζε το όραμά του για έναν σοσιαλισμό όπου η εργασία και η προσωπική δέσμευση αποτελούσαν τα θεμέλια μιας νέας κοινωνίας.
Στην πραγματικότητα, θεωρούσε τον εαυτό του «μαρξιστή» και όχι απλώς «κομμουνιστή», τονίζοντας ότι το έργο του Μαρξ δεν έπρεπε να περιορίζεται σε πολιτικές ιδέες, αλλά αποτελούσε μια ολόκληρη κοσμοθεωρία. Είχε πει ότι το να είναι κάποιος μαρξιστής είναι το φυσιολογικό στην πολιτική, με τον ίδιο τρόπο που ένας φυσικός είναι εκ φύσεως της σχολής του Νεύτωνα και ένας βιολόγος της σχολή του Παστέρ.
Από την άλλη, θα μπορούσε κανείς να πει πως ο Τσε εφάρμοζε ένα είδος «στοϊκού σοσιαλισμού» ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, «ασκητικού», όπου η αποποίηση των πολυτελειών και της άνετης ζωής ήταν μια αδιαμφισβήτητη έκφραση των επαναστατικών του αξιών. Η συμπεριφορά του αποτελεί παράδειγμα ενός είδους πολιτικού στοϊκισμού, όπου οι δυσκολίες, η φτώχεια και καταστάσεις όπως το οικονομικό εμπάργκο ήταν απλώς εμπόδια που έπρεπε να ξεπεραστούν για να επιτευχθεί η ιστορική υπόσχεση της συλλογικής αξιοπρέπειας. Από αυτή την άποψη, ο λόγος του – μαζί με εκείνον του Φιντέλ – ήταν σε μεγάλο βαθμό μια υπεράσπιση της αξιοπρέπειας απέναντι στους περιορισμούς που επέβαλε ο αμερικανικός οικονομικός πόλεμος ( που στις μέρες μας ακόμα συνεχίζεται και εντείνεται ) .
Επανάσταση και Ηθική
Ο Τσε ξεχώρισε επίσης ως στοχαστής με φιλοσοφική χροιά, που του άρεσε να θεωρητικοποιεί την επανάσταση. Λάτρης της υλιστικής φιλοσοφίας ( σύντομα η κόρη του Αλέιδα θα εκδώσει από το προσωπικό ημερολόγιο γραπτά του και την έντονη εκτίμηση που είχε στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία ) .
Η περίφημη έννοια του «νέου ανθρώπου», την οποία ο ίδιος ενσάρκωνε, στόχευε στη δημιουργία μιας κοινωνίας όπου το κάθε άτομο δεν θα εργαζόταν μόνο για το προσωπικό του συμφέρον, αλλά για το συλλογικό καλό, καλλιεργώντας ένα βαθύ αίσθημα κοινωνικής ευθύνης.
Είναι χαρακτηριστικό ότι, αντί να περιοριστεί στον πολιτικό του ρόλο, ο Τσε προώθησε την ιδέα πως οι ηγέτες πρέπει να διδάσκουν δια του παραδείγματος. Η ενασχόλησή του με τη χειρωνακτική εργασία και η διαρκής προσπάθειά του να μοιράζεται τις συνθήκες ζωής του λαού με τον οποίο εργαζόταν, τον έκαναν αγαπητό και πρότυπο κομμουνιστή .
Έγινε στόχος της CIA, η οποία σε συνεργασία με στρατιωτικούς κατάφερε να τον συλλάβει στη Βολιβία στις 8 Οκτωβρίου 1967 και να τον εκτελέσει την επόμενη ημέρα.
Πάρα την δολοφονία του και την μυστική τοποθεσία που θάφτηκε ( επέστρεψε με την συνοδεία της οικογένειας και της ηγεσίας του κουβανικού ΚΚ στην Κούβα στις 12.7.1997), ο ιμπεριαλισμός δεν κατάφερε να διαγράψει την ιστορία του, την κληρονομιά του , κυρίως δεν κατάφερε να τον αφαιρέσει από την ιστορική μνήμη που συνεχίζουν να τον κρατούν οι νεότερες γενιές .
Για αυτούς τους λόγους , στη Λατινική Αμερική αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο τιμούμε την 9 Οκτώβρη ως την Ημέρα του Ηρωικού Αντάρτη.
*Ο Κώστας Ήσυχος γεννήθηκε στο Κίλμες της Αργεντινής.
Είναι μέλος της Π.Γ. της ΛΑΕ- ΑΑ.
