Πηγή: anasygkrotisikk.gr
Θέσεις για το 22ο Συνέδριο του ΚΚΕ: Η στρατηγική, της στρατηγικής, τη στρατηγική, ω στρατηγική!
του Βασίλη Λιόση
Διαβάζοντας κάποιος τις Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ ενόψει του 22ου συνεδρίου θα μπορούσε να γράψει ολόκληρη διατριβή αποτιμώντας όχι μόνο το περιεχόμενό τους αλλά και τη μνημειώδη στροφή της ηγεσίας του κόμματος έτσι όπως αυτή έχει συντελεστεί τα τελευταία χρόνια. Μια στροφή που δυστυχώς έχει αποκόψει ολοκληρωτικά το κόμμα από το παρελθόν του.
Για να αποφευχθεί ένα κείμενο που θα είχε τη μορφή μπροσούρας, αρκεί να σταθούμε σε ένα και μόνο κομβικό ζήτημα προκειμένου να υπογραμμίσουμε το τεράστιο πρόβλημα που απορρέει όχι μόνο από τις συγκεκριμένες Θέσεις αλλά και από τη γενικότερη, στην πράξη, πολιτική παρέμβαση του κόμματος ως απότοκο της ιδεολογικοπολιτικής του στροφής. Το ζήτημα αυτό είναι η σχέση τακτικής-στρατηγικής.
ΕΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΑΡΚΕΙ…
Το κείμενο δεν αδυνατεί απλώς να περιγράψει μία διαλεκτική σύνδεση της τακτικής με τη στρατηγική αλλά την απορρίπτει με τον πιο χοντροκομμένο τρόπο. Επί της ουσίας καταργεί την τακτική. Τα πάντα περιστρέφονται γύρω από τη ζύμωση του στρατηγικού στόχου και η στρατηγική μετατρέπεται σε τακτική. Η απόδειξη αυτής της διαπίστωσης θα μπορούσε να γίνει με ατελείωτες αναφορές στο κείμενο, κάτι το οποίο θα το αποφύγουμε αφού κάποιος μπορεί να ανατρέξει σε αυτό και να το διαπιστώσει χωρίς καμία δυσκολία. Αρκεί η παράθεση ενός και μόνο αποκαλυπτικού αποσπάσματος για να γίνει κατανοητό το πνεύμα των Θέσεων:
«Ορισμένες δυνάμεις της σοσιαλδημοκρατίας και του οπορτουνισμού προβάλλουν τη γραμμή στήριξης της Ρωσίας και της Κίνας απέναντι στις ΗΠΑ και την ΕΕ, ως μέσο για την “ήττα του ΝΑΤΟ”, “ήττα της ΟΝΕ” ή και “έξοδο από την ΕΕ”, καλλιεργώντας αυταπάτες σχετικά µε τον χαρακτήρα αυτών ή άλλων ιμπεριαλιστικών ενώσεων. Το ίδιο όσον αφορά τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, αφού καλούν το εργατικό κίνημα σε συμμαχία µε μέρος αστικών δυνάμεων στην κατεύθυνση αναβίωσης της γραμμής των “αντιφασιστικών μετώπων”. Οι θέσεις αυτές μάλιστα εμφανίζονται ως “συγκρουσιακές”, σε αντίθεση µε τη γραμμή του ΚΚΕ που διαστρεβλώνεται ως “συμβιβασμένη µε το σύστημα”, που δήθεν “τα παραπέμπει όλα στην επανάσταση και τον σοσιαλισμό”.
»Η επίδραση και πίεση αυτών των θέσεων σε ριζοσπαστικές δυνάμεις στο εργατικό κίνημα σημαίνει ουσιαστικά την αναβίωση µε νέα μορφή της λογικής των σταδίων και της στρατηγικής πρότασης που επικαλείται την “ενότητα στο πρόβλημα” ως γραμμή συσπείρωσης. Μια γραμμή που έχει καταδικαστεί και ξεπεραστεί από την ίδια τη ζωή, από την πείρα της ταξικής πάλης, για αυτό έχει απορριφθεί από το Κόμμα µας στην προγραμματική του επεξεργασία, µε τις αποφάσεις των Συνεδρίων του, στην καθημερινή δράση µας στη βάση της στρατηγικής µας. Θέτουμε στο επίκεντρο της συζήτησης ότι στο πιεστικό ερώτημα “τι να γίνει άμεσα”, η απάντηση είναι ότι πρέπει να δυναμώσουν η συζήτηση και η δράση για τη συγκέντρωση δυνάμεων, η πάλη για τα μέτωπα που βγάζουν οι ίδιες οι εξελίξεις, µε πολιτική ταξικής σύγκρουσης που ωριμάζει τις εργατικές συνειδήσεις, ώστε να δώσουν αποφασιστικά τη μάχη για ριζικές ανατροπές στην οικονομία και την πολιτική εξουσία».
Η υπογράμμιση στο παραπάνω «μνημειώδες» απόσπασμα είναι δική μας και υπάρχει για να αναδείξει την ουσία της σημερινής αντίληψης της ηγεσίας του κόμματος. Όχι μέτωπα ενάντια στην ακροδεξιά, άρα όχι μέτωπα για την υπεράσπιση των δημοκρατικών ελευθεριών. Όχι μέτωπα ενάντια στον ιμπεριαλισμό, άρα όχι μέτωπα ενάντια στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Όχι μέτωπα ενάντια στην κυβέρνηση, άρα να μην πέσει η κυβέρνηση. Όχι μέτωπα για την αντιμετώπιση των καθημερινών προβλημάτων, άρα ας περιμένουμε την επανάσταση. Όχι εκκλήσεις σε «οπορτουνιστές», άρα παντού και πάντα μόνοι μας. Μόνο συγκέντρωση δυνάμεων για την πολιτική εξουσία!
Θα μπορούσε κάποιος να αντιτείνει απέναντι σε όλα τα παραπάνω ότι οι δυνάμεις του ΚΚΕ στο κίνημα καταθέτουν αιτήματα. Τι αξία, όμως, έχουν αυτά τα αιτήματα όταν α) ακυρώνονται από το σχετικό απόσπασμα που παραθέσαμε και από το γενικότερο πνεύμα των Θέσεων, β) προβάλλεται η πρωτοφανής άποψη που εξομοιώνει τον δημόσιο με τον ιδιωτικό χαρακτήρα των επιχειρήσεων, γ) η έξοδος από το ευρώ και την ΕΕ θεωρούνται οπορτουνιστικά αιτήματα αν δεν αφορούν τη σοσιαλιστική εξουσία, δ) δεν επιδιώκεται καμία κινηματική συμμαχία για την πάλη των καθημερινών προβλημάτων και των άμεσων αιτημάτων;
Επομένως, απορρίπτεται όλη η πλούσια εμπειρία του εργατικού, λαϊκού και κομμουνιστικού κινήματος με βάση την οποία η εργατική τάξη και οι σύμμαχοί της φτάσανε είτε στα πρόθυρα κατάκτησης της εξουσίας είτε στην κατάκτηση της εξουσίας μέσα από συμβιβασμούς, συμμαχίες, φάσεις και στάδια. Πρόκειται για την αντίληψη που θάβει τελειωτικά την έννοια της τακτικής και εργαλείο παρέμβασης στους καθημερινούς αγώνες γίνεται αποκλειστικά η στρατηγική και το πρόγραμμα. Θα θέλαμε πραγματικά να μάθουμε ποια ιστορική εμπειρία επιβεβαιώνει αυτό το σκεπτικό. Η απάντηση είναι απολύτως καμία. Ακόμα και στις κορυφώσεις της ταξικής πάλης, όπως για παράδειγμα λίγο πριν την επιτυχή έκβαση της οκτωβριανής επανάστασης του 1917 –ενώ βεβαίως ετίθετο το ζήτημα της εξουσίας– ταυτόχρονα οι βασικοί στόχοι πάλης ήταν η ειρήνη, το ψωμί και η γη. Είναι απολύτως βέβαιο ότι η σημερινή ηγεσία του ΚΚΕ, αν ζούσε εκείνη την εποχή, με τις αντιλήψεις που κουβαλάει, αυτά τα αιτήματα θα τα χαρακτήριζε ως ακραία οπορτουνιστικά. Η εμπειρία της Ρωσίας, της Κούβας, της Κίνας, του Βιετνάμ, της Τσεχοσλοβακίας, της Ελλάδας, της Βουλγαρίας κ.λπ. δεν δικαιώνουν επ’ ουδενί τις ακραία σεχταριστικές αντιλήψεις που διατυπώνονται στο κείμενο των Θέσεων.
Η ΔΙΧΩΣ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΣΤΡΟΦΗ
Ας εξετάσουμε, όμως, και κάτι χαρακτηριστικό που δίνει ακόμα μεγαλύτερη έμφαση στη στροφή της ηγεσίας του κόμματος. Πρώτον, να δούμε τη συχνότητα εμφάνισης των λέξεων «στρατηγική» και «τακτική» στο κείμενο και να δούμε την εξέλιξη μερικών εννοιών από το 15ο συνέδριο μέχρι και το 22ο.
Στο κείμενο των Θέσεων του 22ου συνεδρίου, λοιπόν, υπάρχουν 45 ολόκληρες αναφορές που αφορούν τη στρατηγική του κόμματος! Αν σε αυτές προσθέσουμε άλλες 42 αναφορές που αφορούν το πρόγραμμα του κόμματος, δηλαδή και πάλι τη στρατηγική, φτάνουμε τις 87 συνολικά αναφορές! Από την άλλη πλευρά η λέξη «τακτική» υπάρχει μόλις μία φορά!!! Αμφιβάλουμε αν υπάρχει άλλο ντοκουμέντο κομμουνιστικής οργάνωσης στην ιστορία του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος με αυτή την αναλογία του 87 προς 1! Επομένως, οι κοινωνικές συσπειρώσεις θα επιδιώκονται με βάση τη συμφωνία στη στρατηγική, δηλαδή στην επανάσταση και τον σοσιαλισμό.
Στον παρακάτω πίνακα παραθέτουμε τη συχνότητα ορισμένων όρων από το 15o συνέδριο μέχρι και τις Θέσεις του 22ου.
Παρατηρήσεις
- Οι παραπάνω λέξεις αφορούν και τα όποια παράγωγά τους π.χ. οπορτουνισμός, οπορτουνιστικό κ.λπ..
- Η λέξη «ιδεολογία» συμπεριελήφθη γιατί ειδικά στα τρία τελευταία συνέδρια καταγράφεται η αγωνία της ΚΕ να αφομοιωθεί η νέα γραμμή από τα μέλη. Πρόκειται για μία θέση που ρέπει προς την αντίληψη των Αρχειομαρξιστών (τροτσκιστικό ρεύμα) , οι οποίοι υποστήριζαν πως πρώτα απαιτείται η ιδεολογική θωράκιση και η αυτομόρφωση κι έπεται η κινηματική παρέμβαση. Συγκρίνοντας το 15ο και το 21ο η χρήση αυτής της λέξης υπερτετραπλασιάζεται, ενώ στο 22ο απογειώνεται.
Η ΚΗΔΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΙΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΥ
Όπως φαίνεται από τον πίνακα η αύξηση της χρήσης ορισμένων λέξεων ή η εξαφάνιση κάποιων άλλων είναι ενδεικτική και μάλλον σοκαριστική. Ο όρος «αντιιμπεριαλισμός» έχει πάει στο πυρ το εξώτερο, ο όρος «αντικαπιταλισμός» παρουσίασε μία εντυπωσιακή άνοδο στο 20ο αλλά υποχωρεί στο 21ο, ωστόσο επανέρχεται δριμύτερος στο 22ο.
Στο 22ο συνέδριο η λέξη «αντιιμπεριαλισμός» εξαφανίζεται πλήρως και παραμένουν δύο σοβαρά προβλήματα των τελευταίων ετών. Πρώτον, όλοι οι πόλεμοι, χωρίς να γίνεται διάκριση, χαρακτηρίζονται ως ιμπεριαλιστικοί, ακόμα και στην περίπτωση του Ισραήλ και της Παλαιστίνης: άραγε από την πλευρά των Παλαιστινίων τι είδους πόλεμος είναι; Επιπλέον, οι Θέσεις κάνουν και το αδιανόητο: υπονοούν πως οι ΗΠΑ και η Βενεζουέλα είναι ενταγμένες στο πλέγμα των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων! Και όταν κάτι υπονοείται στον πολιτικό λόγο αλλά δεν διατυπώνεται ευθέως, τότε τι άλλο είναι αυτό από οπορτουνισμός; Άλλωστε κανείς δεν πρέπει να εκπλήσσεται αφού η ηγεσία του ΚΚΕ έχει αποφασίσει να επιστρέψει, εδώ και καιρό, σε παλαιοτροτσκιστικές θέσεις που έχουν αποτύχει οικτρά, καταδικάστηκαν από τους λαούς και από την ίδια την ιστορία. Είναι χαρακτηριστική η θεώρησή της για τον Β΄παγκόσμιο πόλεμο που ανατρέπει την κομμουνιστική παράδοση της Γ΄ Διεθνούς.
Δεύτερον, ενώ από την πλευρά της ηγεσίας του ΚΚΕ είναι προφανώς απορριπτέος ο στόχος ενίσχυσης του αντιιμπεριαλιστικού κινήματος, κατά ένα περίεργο τρόπο η ετήσια κατασκήνωση της ΚΝΕ χαρακτηρίζεται ως αντιιμπεριαλιστική δημιουργώντας έτσι μια λογική αντίφαση και συγχύσεις. Κανονικά και σύμφωνα με το δεδομένο ιδεολογικό και πολιτικό στίγμα θα έπρεπε να ονομάζεται «αντικαπιταλιστική κατασκήνωση».
Η ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΑ
Καταληκτικά θα λέγαμε το εξής: η στρατηγική για ένα κομμουνιστικό κόμμα είναι ο πυρήνας του. Ο λόγος ύπαρξής του. Και για να είμαστε ακριβείς, το ζητούμενο είναι η επαναστατική στρατηγική. Ένα κομμουνιστικό κόμμα δεν μπορεί να χαρακτηρίζεται ως τέτοιο αν η στρατηγική του αφορά τη μετάβαση στη νέα κοινωνία μέσω μεταρρυθμίσεων. Υπάρχει άλλωστε η αρνητική εμπειρία των αυταπατών της ειρηνικής μετάβασης. Δεν τίθεται ζήτημα επ’ αυτού.
Από την άλλη, οι κλασικοί του μαρξισμού-λενινισμού όταν μίλησαν για τακτική ή λειτούργησαν (και) με την τακτική, κατανόησαν πλήρως το εξής: η συνείδηση των υποτελών δεν αλλάζει με διακηρύξεις δήθεν επαναστατικές. Οι συνειδησιακοί μετασχηματισμοί απαιτούν μακροχρόνιες διαδικασίες, πολλά στιγμιότυπα ταξικής πάλης και μάλιστα οι μαζικές, και όχι οι μεμονωμένες, ρήξεις στη συνείδηση επέρχονται σε κρίσιμες καμπές της ιστορίας αντικειμενικά και ανεξάρτητα από τα θέλω του οποιουδήποτε συλλογικού φορέα. Ακριβώς για αυτόν το λόγο υπάρχει συνδικαλισμός, καθημερινά αιτήματα, μετωπικές συμμαχίες, πάλη για τους μισθούς, για τις ελλείψεις στην παιδεία και την υγεία, για τις συντάξεις, για να σωθεί στις πόλεις το πράσινο, για την υπεράσπιση των δημοκρατικών ελευθεριών και της εθνικής ανεξαρτησίας. Και δεν μπορεί σε κάθε ώρα και στιγμή, σε κάθε περίσταση, σε κάθε αίτημα με έναν άγαρμπο τρόπο όλα να συνδέονται με την επανάσταση και τον σοσιαλισμό. Αυτός είναι ο βέβαιος δρόμος να πετάξεις στα σκουπίδια την επανάσταση και μάλιστα μιλώντας για αυτήν!
Η στρατηγική όχι μόνο μετατρέπεται σε ένα κενό γράμμα αλλά γίνεται και επικίνδυνη –όχι επικίνδυνη για το σύστημα αλλά για το κίνημα– αν δεν βρίσκεται σε διαλεκτική σύζευξη με την τακτική. Η έλλειψη τακτικών στόχων, οι επαναστατικές μεγαλοστομίες, το (ανήθικο και κουτοπόνηρο) τσουβάλιασμα κομμουνιστών που δεν συμφωνούν με την ηγεσία του ΚΚΕ με τη σοσιαλδημοκρατία, η παράβλεψη του συσχετισμού δυνάμεων, η αντίληψη ότι η Ελλάδα είναι ιμπεριαλιστική, η διαπίστωση ότι οι καθημερινές νίκες και κατακτήσεις είναι ανέφικτες, η άρνηση της υιοθέτησης του αιτήματος των επανακρατικοποιήσεων των ιδιωτικοποιημένων τομέων της οικονομίας, δημιουργούν άλυτες αντιφάσεις και σοβαρά αδιέξοδα. Αδυνατούν να δημιουργήσουν κοινωνικές και πολιτικές συσπειρώσεις. Επομένως, μπορεί να υπάρχει μια κατ’ επίφαση επαναστατική στρατηγική που να ομνύει στην κοινωνική επανάσταση αλλά εν τέλει να είναι αρκούντως βολική για το σύστημα αφού το θέλουμε ή όχι δημιουργεί ακινησία ή το πολύ πολύ μερικούς ακτιβισμούς δίχως καμία απολύτως προοπτική.
Η επαναστατική στρατηγική δεν κρίνεται από τους λεκτικούς βερμπαλισμούς και από την κλήση της λέξης «στρατηγική» σε όλες τις πτώσεις. Κρίνεται τόσο από το αν έχει ως συστατικό της στοιχείο την κοινωνική επανάσταση όσο και από το αν μπορεί να συνδέσει διαλεκτικά την τελευταία με τις μεταρρυθμίσεις ως προϊόντα της ταξικής πάλης.
Υ.Γ.: Η ηγεσία του ΚΚΕ έχει επιλέξει να λέει αυτάρεσκα ότι το κόμμα είναι «κόμμα παντός καιρού», «κόμμα πανέτοιμο για όλα», αλλά όχι μαρξιστικό-λενινιστικό και κόμμα νέου τύπου.
