Αναδημοσιεύουμε την σημαντική ανάλυση του Roland Marounek για την θεωρία της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας από το έντυπο “Κόκκινη Σημαία” του Κομμουνιστικού Κόμματος Βελγίου
Πόλεμος στην Ουκρανία – Ένας, δύο, τρεις ιμπεριαλισμοί;
του Roland Marounek
Το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 βύθισε σε σύγχυση όλες τις ειρηνιστικές και προοδευτικές οργανώσεις και κινήματα- ειδικότερα, προκάλεσε βαθύ ρήγμα στο Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα. Την επομένη της στρατιωτικής επιχείρησης της Ρωσίας, το σημαίνον Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία χαρακτήριζε τη στρατιωτική επέμβαση της Ρωσίας ως ιμπεριαλιστική, ενώ στη συνέχεια, είτε από πεποίθηση είτε ακολουθώντας το παράδειγμα, μια σειρά από κομμουνιστικά κινήματα στην Ευρώπη δήλωσαν με τη σειρά τους ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία ήταν ένας ενδοϊμπεριαλιστικός πόλεμος, θέτοντας τη Δύση και τη Ρωσία επί ίσοις όρους.
Κάποιοι μάλιστα εισάγουν έναν τρίτο ιμπεριαλιστικό παίκτη, την Κίνα, η οποία υποτίθεται ότι εκμεταλλεύεται τη δια-καταστροφή των δύο πρώτων. Τι πρέπει να καταλάβουμε από αυτή την πληθώρα ιμπεριαλισμών;
Είναι ο πόλεμος στην Ουκρανία μια επανάληψη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου;
Ο Λένιν έγραψε το έργο του «Ιμπεριαλισμός, το ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού» στο αποκορύφωμα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Σε αυτό, προσδιόρισε με σαφήνεια τους μηχανισμούς που διέπουν αυτόν τον πόλεμο. Όχι η αγάπη για την πατρίδα, ή ο αγώνας για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία, ή οποιοδήποτε άλλο καλό συναίσθημα που μας διδάσκουν πάντα θρησκευτικά σε κάθε ευκαιρία, αλλά η σύγκρουση καπιταλιστικών δυνάμεων ίσης ισχύος που συγκρούονται με τα υλικά όρια των αποικιών τους.
Ο ιμπεριαλισμός ορίζεται ως το στάδιο στην ανάπτυξη του καπιταλισμού όπου η διαίρεση του κόσμου μεταξύ των καπιταλιστικών δυνάμεων έχει ολοκληρωθεί και όπου η επέκταση που ενυπάρχει στο σύστημα συσσώρευσης μπορεί να εξασφαλιστεί μόνο με την είσοδο σε σύγκρουση μεταξύ τους. Ο Λένιν έγραψε ότι ο πρότυπος ενδοϊμπεριαλιστικός πόλεμος του 14-18 ήταν « ένας πόλεμος για τη διαίρεση του κόσμου, για τη διανομή και την αναδιανομή των αποικιών, των “ζωνών επιρροής” του χρηματιστικού κεφαλαίου».
Είναι κρίμα που αυτοί που διεκδικούν την κληρονομιά του φαίνεται να δίνουν τόσο λίγη σημασία στη συγκεκριμένη ανάλυση μιας συγκεκριμένης κατάστασης. Διότι η κατάσταση που οδήγησε στη «ρωσική εισβολή στην Ουκρανία» έχει ελάχιστη σχέση με τις απαρχές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο ρωσικός ιμπεριαλισμός
Στις παραμονές του Μεγάλου Πολέμου, η Γερμανία, η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία ήταν στρατιωτικές δυνάμεις συγκρίσιμης ισχύος και η καθεμία ήταν πρόθυμη να προχωρήσει σε πόλεμο προκειμένου να επεκτείνει το μερίδιό της στον κόσμο εις βάρος της άλλης. Το συγκεκριμένο αποτέλεσμα του πολέμου ήταν η διαίρεση των γερμανικών κτήσεων και ο διαμελισμός των συμμαχικών αυτοκρατοριών.
Είναι αλήθεια ότι η Ρωσία κληρονόμησε ένα σημαντικό πυρηνικό αποτρεπτικό μέσο από τη Σοβιετική Ένωση και, αν και είναι άκομψο να το λέμε, αποτελεί πιθανώς το μοναδικό ασφαλιστήριο συμβόλαιο ζωής της: Αν η Ρωσία δεν διέθετε πυρηνικά όπλα, τα στρατεύματα του ΝΑΤΟ θα βρίσκονταν στην Ουκρανία εδώ και πολύ καιρό, παραδέχτηκε πρόσφατα ο πρόεδρος της στρατιωτικής επιτροπής της Ατλαντικής Συμμαχίας. Η Δύση θα ήθελε να συντρίψει τη Ρωσία, αλλά δεν θέλει πυρηνική καταστροφή ως απάντηση.
Αλλά πέρα από αυτό, αν συγκρίνουμε τους ρωσικούς στρατιωτικούς πόρους με εκείνους των χωρών του ΝΑΤΟ, τα νούμερα μιλούν από μόνα τους: πάνω από το 70% των παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών πραγματοποιείται από τις ΗΠΑ και τις ευρωπαϊκές χώρες VOTAI- ο αμυντικός προϋπολογισμός των χωρών του ΝΑΤΟ το 2023 ήταν πάνω από 1. Οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν περίπου 800 στρατιωτικές βάσεις σε όλο τον κόσμο εκτός της επικράτειάς τους, ενώ η Ρωσία διαθέτει ii, εκ των οποίων μόνο μία (Ταρτούς) βρίσκεται εκτός της πρώην ΕΣΣΔ.
Όταν μιλάμε για ιμπεριαλισμό, πρέπει να ξεκινήσουμε με την καταμέτρηση αυτών των αριθμών. Από μόνα τους αποδεικνύουν την ασυνέπεια της θέσης περί «πολέμου μεταξύ ιμπεριαλισμών». Είναι ακόμη λιγότερο κατάλληλη στην περίπτωση της Κίνας.
«Δεν αντιμετωπίζουμε μια μεγάλη δύναμη», διατυμπανίζει ο Μακρόν, προφανώς πρόθυμος να μοιραστεί τα κατορθώματα του Ναπολέοντα, « το ΡΙΒ [της Ρωσίας] είναι πολύ κατώτερο από εκείνο των Ευρωπαίων, κατώτερο από εκείνο της Γερμανίας, της Γαλλίας…». Εξαιτίας της ανωτερότητάς τους, απογοητευμένοι που το σχέδιο «Α» των «κολασμένων» οικονομικών κυρώσεων και του πολέμου μέσω πληρεξουσίων δεν έχει μέχρι στιγμής επιφέρει την αναμενόμενη κατάρρευση, και ποντάροντας στο γεγονός ότι η Ρωσία δεν θα τολμήσει ποτέ, ό,τι κι αν λέει, να χρησιμοποιήσει τα πυρηνικά της όπλα, ορισμένοι ηγέτες του ΝΑΤΟ πιέζουν τώρα για άμεση κλιμάκωση.
Ποιος βρίσκεται πραγματικά πίσω από αυτόν τον πόλεμο;
Στη Δύση, οι πολιτικοί, τα μέσα ενημέρωσης, ακόμη και ορισμένες οργανώσεις που θεωρούνται προοδευτικές, απορρίπτουν το ερώτημα αυτό με ένα ανασήκωμα των ώμων: η Ρωσία είναι μόνη υπεύθυνη, επιτέθηκε στην Ουκρανία χωρίς πρόκληση, από επιθυμία να αποκαταστήσει τη Ρωσική Αυτοκρατορία, από άρνηση της ταυτότητας της Ουκρανίας, από μίσος για τις αξίες της Δημοκρατίας και της Ελευθερίας που κρατά ψηλά το καθεστώς του Κιέβου…
Χωρίς προφανώς να έχουν ένα τέτοιο πρωταρχικό όραμα, οι σύντροφοι που υποστηρίζουν τη θέση του ενδοϊμπεριαλιστικού πολέμου αποφεύγουν αυτό ακριβώς το ερώτημα ως άσχετο: αφού υπάρχει ένας ενδοϊμπεριαλιστικός πόλεμος, αυτό σημαίνει αναγκαστικά ότι και οι δύο πλευρές οδηγούνται στον πόλεμο από την ασφυξία των αντίστοιχων ληστρικών οικονομιών τους, και το επιδιώκουν επίσης. Όπως και στο 14-18.
Αυτό έρχεται αντιμέτωπο με μια δυσάρεστη πραγματικότητα: Ο Πούτιν, αντίθετα, προσπάθησε να αποφύγει αυτή τη σύγκρουση.
Το 2014, η νόμιμα εκλεγμένη κυβέρνηση ανατράπηκε, μετά από αρκετούς μήνες αναταραχών που πλαισιώθηκαν από παραστρατιωτικούς νεοναζί, οι οποίοι υποστηρίχθηκαν ξεδιάντροπα από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στόχος του πραξικοπήματος, που μετονομάστηκε σε «Επανάσταση της Αξιοπρέπειας», ήταν να αποκοπούν οι οργανικοί δεσμοί μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρωσίας, μετατρέποντάς την σε μια εχθρική προς τη Ρωσία πλατφόρμα και απομονώνοντάς την από την ΕΕ.
Οι υπερεθνικιστές ρωσοφοβικοί, οι κληρονόμοι του συνεργάτη Στεπάν Μπαντέρα, χρησιμοποιήθηκαν για το σκοπό αυτό, όπως ακριβώς είχαν κάνει οι δυτικές υπηρεσίες προηγουμένως κατά τη διάρκεια της ΕΣΣΔ: οι Μπαντεραϊστές , με την υποστήριξη της CIA, άσκησαν καθεστώς τρόμου στη σοβιετική Ουκρανία μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1950 (35.000 νεκροί, που αγνοούνται εδώ). Οι μυστικές επιχειρήσεις τερματίστηκαν μόνο με την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, όταν, με τη δημιουργία της ανεξάρτητης Ουκρανίας, άνοιξαν νέες ευκαιρίες για τις δραστηριότητες των δυτικών υπηρεσιών.
Τα μέσα ενημέρωσης παρουσίασαν γενικά τους πληθυσμούς της ανατολικής και νότιας Ουκρανίας που εξεγέρθηκαν κατά της πραξικοπηματικής εξουσίας ως απλά πιόνια που χειραγωγούσε ο Πούτιν, και την εξέγερση στο Ντονμπάς ως ρωσικό σχέδιο αποσταθεροποίησης της «επανάστασης» του Μαϊντάν. Αυτή η εικόνα βρίσκεται σε βαθιά αντίθεση με την πραγματικότητα.
Αυτοί οι πληθυσμοί στις βιομηχανικές περιοχές εξακολουθούν να έχουν ζωντανές αναμνήσεις από τον κομμουνισμό και τη νίκη επί του φασισμού. Από το 1989 έως το 1993, η λεκάνη του Ντον βρισκόταν στο επίκεντρο της άμυνας της Σοβιετικής Ένωσης. Όταν έγινε το πραξικόπημα στο Κίεβο, το Ντονμπάς ήταν κάτω από τη κόκκινη σημαία και κρατούσαν ψηλά τα σύμβολα του κομμουνισμού που ξεσηκώθηκαν μαζικά.
Το 2014 ο Πούτιν αρνήθηκε να βοηθήσει το Ντονμπάς. Με τις συμφωνίες του Μινσκ, που προέβλεπαν την ομοσπονδιοποίηση της Ουκρανίας, έπαιξε το στοίχημα του κατευνασμού με τη Δύση, με την ελπίδα να αναβάλει έναν πόλεμο που προανήγγειλαν από καιρό η συνεχής επέκταση του ΝΑΤΟ, η σταδιακή εισαγωγή «αντιπυραυλικών ασπίδων», οι διαδοχικές καταγγελίες των ΗΠΑ των συνθηκών αφοπλισμού… Μια μάταιη ελπίδα: όπως έγραψε κυνικά το National Endσwment –for Democracy (NED ), αν το Κίεβο συμφωνούσε να εφαρμόσει αυτές τις ειρηνευτικές συμφωνίες, η πιθανότητα ένταξης στο ΝΑΤΟ θα εξαφανιζόταν.
Τον Δεκέμβριο του 2021 ο Πούτιν έκανε μια τελευταία προσπάθεια για την επίτευξη μιας συνολικής ειρηνευτικής συνθήκης, βασισμένης στην αρχή της αμοιβαίας ασφάλειας. Απορρίφθηκε με περιφρόνηση από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Όπως αναγνώρισε η Μέρκελ, το Μινσκ ήταν απλώς για να δοθεί χρόνος στην Ουκρανία να δυναμώσει. Είτε κέρδισε το στοίχημα είτε όχι, η στρατιωτική επέμβαση του Φεβρουαρίου 2022 είχε ως στόχο να βάλει ένα αποφασιστικό τέλος σε αυτές τις ανταποκρίσεις.
Το τέλος της δυτικής ηγεμονίας στον κόσμο
Η Ρωσία διεξάγει τώρα έναν υπαρξιακό πόλεμο, αλλά πέρα από αυτό, το διακύβευμα είναι πολύ ευρύτερο. Οι δυτικοί ηγέτες δεν κάνουν λάθος: « Αν πέσει η Ουκρανία, θα είναι καταστροφή για τη Δύση, θα βάλει τέλος στη δυτική ηγεμονία», λέει ο Μπόρις Τζόνσον.
Στην Ουκρανία διακυβεύεται η επιβίωση ή όχι της κυριαρχίας της Δύσης στον κόσμο. Το να βάζουμε τον ρωσικό και τον δυτικό ιμπεριαλισμό αντιμέτωπους, το μόνο που κάνει είναι να συσκοτίζει αυτή την πραγματικότητα.
Αποστρατεύοντας τον κόσμο ενάντια στον πόλεμο του ΝΑΤΟ και καθιστώντας το κίνημα ειρήνης ακίνδυνο, όσοι προβάλλουν το σύνθημα «ούτε ΝΑΤΟ ούτε Πούτιν», γίνονται οι αντικειμενικοί, «αριστεροί» σύμμαχοι του μόνου πραγματικού ιμπεριαλισμού.
Για μια εποικοδομητική επισκόπηση των επιχειρήσεων αποσταθεροποίησης στην Ουκρανία κατά τη σοβιετική περίοδο, διαβάστε https: //www.ίnitiative-communistefr/articles/bαηdera-et-le-nazisme-ukrainien-champions-de-l-occidentpar-annie-lacroix-riz-historienne/
Ιανουάριος 2025, Το Κομμουνιστικό Κόμμα του Βελγίου με την Κόκκινη Σημαία
