Ελλάς – Γαλλία – δυσπιστία
Πέρα από τα 66 δισ. ευρώ που έχασε η Γαλλία μετά την ακύρωση της παραγγελίας υποβρυχίων από την Αυστραλία λόγω της AUKUS, κυρίως επλήγη το κύρος και η θέση της στο ΝΑΤΟ ως πυρηνικής δύναμης. Αυτή η εξέλιξη φαίνεται πως έφερε πιο κοντά τη Γαλλία και την Ελλάδα στην Αν. Μεσόγειο και τη Βόρεια Αφρική -κυρίως στη ζώνη του Σάχελ, όπου η Γαλλία πολεμάει ισλαμιστές από το 2013- με αποτέλεσμα να υπογραφεί στις 28 Σεπτεμβρίου η συμφωνία Ελλάδας-Γαλλίας.
Έχει ειπωθεί ότι η συμφωνία αναβαθμίζει το κύρος της Γαλλίας στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ, δίνοντας ταυτόχρονα μια «απάντηση» σε ΗΠΑ και Βρετανία. Ακόμα ότι ανοίγει τον δρόμο για την πολυπόθητη «ανεξάρτητη αμυντική πολιτική και πολιτική ασφάλειας της Ε.Ε.», σύμφωνα με την οποία τα σύνορα της Ελλάδας θα είναι και σύνορα της Ε.Ε. προστατευόμενα από τον ευρωπαϊκό στρατό.
Και το σημαντικότερο, ειδικά για την ελληνική κυβέρνηση, είναι ότι παρουσιάζεται ως «στρατηγικού χαρακτήρα» -άρθρο 2: «[τα μέρη] παρέχουν το ένα στο άλλο βοήθεια και συνδρομή, με όλα τα κατάλληλα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους, κι εφόσον υφίσταται ανάγκη με τη χρήση ένοπλης βίας, εάν διαπιστώσουν από κοινού ότι μία ένοπλη επίθεση λαμβάνει χώρα εναντίον της επικράτειας ενός από τα δύο, σύμφωνα με το άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών»- με τη Γαλλία να συνδράμει εμπράκτως στην ελληνική αποτροπή έναντι της Τουρκίας.
Βέβαια σε κάθε παρόμοια περίπτωση υπογράφονται και μυστικά πρωτόκολλα και δεσμεύσεις, για τα οποία δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τίποτα. Με βάση όμως αυτά που είναι γνωστά αμφιβάλλω αν η ελληνο-γαλλική συμφωνία έχει τη σπουδαιότητα που της δίνεται από τα ΜΜΕ. Εξηγώ τη δυσπιστία μου.
Ο Μακρόν, πριν από τη συμφωνία με την Ελλάδα και την επαύριο της υπογραφής της ταπεινωτικής συμφωνίας AUKUS, είχε πανηγυρίσει στη Γαλλία τη δολοφονία από γαλλικές δυνάμεις στο Σάχελ του ισλαμιστή τρομοκράτη Αντνάν Αμπού Γουαλίντ αλ Σαχράουι, κάτι που τον ηρωοποιούσε στα μάτια ενός ολοένα και πιο δεξιόστροφου γαλλικού εκλογικού σώματος. Αυτό που έκρυψε ήταν ότι τίποτα δεν θα ήταν δυνατόν, αν δεν είχε την υποστήριξη των ΗΠΑ στη ζώνη του Σάχελ. Αμερικανικά drones, μεταφορικά αεροπλάνα και αμερικανικά KC-135, που περιπολούν εξονυχιστικά το Σάχελ, κάνουν όλη τη δουλειά υποδομής για τους 3.500 Γάλλους στρατιώτες που βρίσκονται εκεί.
Οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν βάσεις στη νότια Ισπανία για να υποστηρίξουν τη Γαλλία. Οι ΗΠΑ γίνονται όλο και πιο απαραίτητες στη Γαλλία για τις δραστηριότητές της στη ζώνη του Σάχελ, μια ζώνη στην οποία είχε εμπλακεί στρατιωτικά και η Ελλάδα υπό την ηγεσία της Γαλλίας και που η παρούσα συμφωνία έρχεται να θεσμοποιήσει. Η Γαλλία δεν έχει κανένα συμφέρον ν’ αποσχιστεί από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ λόγω AUKUS επιστρέφοντας σε μια μάλλον αδιέξοδη γκολική στρατηγική.
Όμως έχει συμφέρον να είναι στο Σάχελ και στην Ανατολική Μεσόγειο. Πίσω από τον «αγώνα κατά της τρομοκρατίας» κρύβονται συμφέροντα μεγάλων γαλλικών επιχειρηματικών ομίλων καθώς και ο ορυκτός πλούτος της Δυτικής Αφρικής. Η Total, η Bouygues, η Ballore και η Areva είναι μερικές μόνο από τις εταιρείες οι οποίες εμπλέκονται στην περιοχή που εκτείνεται από το Σάχελ στην Κύπρο. Η Γαλλία αντιμετωπίζει Βόρεια Αφρική και Μεσόγειο ως ενιαία στρατηγική μήτρα ασφάλειας για τα συμφέροντά της, κάτι που έχει περιθώρια να το κάνει λόγω της εστίασης των ΗΠΑ στην Κίνα και της σχετικής απόσυρσής τους από την ευρύτερη Μέση Ανατολή. Εδώ βρίσκεται και η ρίζα της συγκρουσιακής τροχιάς της με τα τουρκικά επιχειρηματικά συμφέροντα και το τουρκικό κράτος, που διεκδικούν τον ίδιο γεωπολιτικό χώρο.
Σ’ αυτή τη συνάφεια μερίδες του ελληνικού εφοπλιστικού κεφαλαίου που δίνουν κατεύθυνση στις ελληνικές πολιτικές ελίτ εποφθαλμιούν συμμετοχή στη μεταφορά πρώτων υλών και ορυκτού πλούτου από την Αφρική και τη Μεσόγειο στις παγκόσμιες αγορές. Η παρατήρηση που εδώ έχει μια χρησιμότητα να αναφερθεί είναι η σχετική μετατόπιση μερίδας του ελληνικού εφοπλιστικού κεφαλαίου από τα αγγλοσαξονικά στα γαλλικά συμφέροντα, βγαίνοντας από τη ζώνη του δολαρίου και της στερλίνας και μπαίνοντας στη ζώνη του ευρώ. Αλλά αυτό δεν σηματοδοτεί νίκη για τη Γαλλία. Κατά το μάλλον πρόκειται για νίκη της Γερμανίας, έστω κι αν δεν φαίνεται να έχει κουνήσει το δαχτυλάκι της στην υπόθεση.
*Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Ανατολικού Λονδίνου και αρχισυντάκτης του «Journal of Balkan and Near Eastern Studies»
