Έκθεση Πισσαρίδη για τις ιδιωτικοποιήσεις.
Νίκου Γεωργακάκη
Πρόλογος
Η έκθεση, Πισσαρίδη κινούμενη γενικά στη Νεοφιλελεύθερη αντίληψη και φιλοσοφία, ασφαλώς δεν θα μπορούσε να μην περιλάβει τη βασική πλευρά του ΝΦ που είναι οι ιδιωτικοποιήσεις.
Με δεδομένη όμως την εικόνα των εκτεταμένων ιδιωτικοποιήσεων που έχουν συντελεστεί ως σήμερα στη χώρα μας, το κεφάλαιο ιδιωτικοποιήσεις θα έπρεπε να είχε κλείσει, αφού οι σημαντικότερες δημόσιες επιχειρήσεις έχουν ιδιωτικοποιηθεί ενώ σχετικά με την ακίνητη περιουσία έχει δρομολογηθεί το ξεπούλημα όσον αφορά τα σημαντικά φιλέτα. Όμως δεν συμβαίνει αυτό, γιατί, πρόθεση της άρχουσας τάξης ξένης και εγχώριας είναι να προχωρήσουν μέχρι τέλους οι ιδιωτικοποιήσεις και όπως εκφράζεται στη λαϊκή γλώσσα να βγει και από τη μύγα ξύγκι.
Αυτή την προσέγγιση ενστερνίζεται και η έκθεση Πισσαρίδη
Αυτό που ενστερνίζεται η επιτροπή Πισσαρίδη αλλά είναι και επιθυμία των κυρίαρχων κύκλων μας, είναι η ιδιωτικοποίηση και του τελευταίου δημόσιου επιχειρηματικού φορέα. Το κεφάλαιο για τις Ιδιωτικοποιήσεις παίρνοντας υπόψη τι έχει συντελεστεί ως σήμερα προχωράει παραπέρα επαναλαμβάνοντας – κατά σύμπτωση! – τους στόχους που καταγράφει ο φετινός Προϋπολογισμός.
Ας δούμε όμως τον απολογισμό των ιδιωτικοποιήσεων ως σήμερα
Συνοπτικός απολογισμός
Την τελευταία 30ετία -1990-2020, είχαμε τις εξής ιδιωτικοποιήσεις
- Εκτεταμένη, θα λέγαμε πλήρη ιδιωτικοποίηση τραπεζών και γενικότερα χρηματοπιστωτικού τομέα για τον οποίο δεν είχαμε μόνο ιδιωτικοποίηση αλλά και αφελληνισμό.
- Επίσης Ιδιωτικοποίηση σε μεγάλο βαθμό του Ενεργειακού τομέα(πχ της ΔΕΗ, ΔΕΠΑ, ΔΕΣΦΑ, ΔΕΠ-τη μετέπειτα ΕΛΠΕ)
- Ιδιωτικοποίηση τομέα Μεταφορών- Επικοινωνιών- τηλεπικοινωνιών (πχ ΟΤΕ, Ολυμπιακή κλπ),
- Προώθηση ιδιωτικοποίησης επιχειρήσεων Κοινής Ωφέλειας πχ ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ
- Ιδιωτικοποίηση επιχειρήσεων υποδομών (πχ Αεροδρόμια) , μετοχοποίηση Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης, Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς
- Επιχειρήσεων Βιομηχανίας- Ναυπηγικού κλάδου (πχ της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης με εισαγωγή της στο Χρηματιστήριο το 1993. πώληση των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά) στην γερμανική HDW
- Παράδοση σε ιδιώτες Εταιριών στοιχημάτων και τυχερών παιγνίων(πχ ΟΠΑΠ, Καζίνο Πάρνηθας, ΟΔΙΕ – Ιππόδρομος)
- Εταιριών εμπορικού, επισιτιστικού χαρακτήρα(Καταστήματα Αφορολογήτων ειδών- Ολύμπικ Κέτερινγκ)
- Ως γνωστό από την εποχή που οι ΔΕΚΟ ήταν πολυάριθμες και σημαντικές έως σήμερα, που έχει συντελεστεί η παράδοση στους ιδιώτες όλων των σημαντικών ΔΕ και υποβάθμιση των υπόλοιπων(άτυπη ιδιωτικοποίηση) λογικά μικρή σημασία έχει να γίνεται συζήτηση για τις ΔΕΚΟ.
- Έχει συντελεστεί τόση και τέτοια ιδιωτικοποίηση, τέτοια καταστροφή του Δημόσιου Τομέα που μόνο με δογματική εμμονή εξηγείται η τάση για παραπέρα ιδιωτικοποίηση, όταν σε πολλές δυτικές χώρες (Γερμανία, Γαλλία) διάφορες επιχειρήσεις στους σιδηρόδρομους, στα ταχυδρομεία, στην ενέργεια, στην ύδρευση, παραμένουν στο Δημόσιο, η και ανακτώνται στο δημόσιο.
Η πορεία των ιδιωτικοποιήσεων αφορά όλες τις κυβερνήσεις και πρωθυπουργούς μας μετά το 1990.
Με αφετηρία την διακυβέρνηση Μητσοτάκη (περίοδος 1990-93) στη συνέχεια Σημίτη, μετά Καραμανλή και τα μνημονιακά χρόνια, των Παπανδρέου, Σαμαρά, Παπαδήμου, Τσίπρα έχουμε μια συνεχή πορεία Ιδιωτικοποιήσεων των τελευταίων 30 χρόνων. Ξεχωρίζω την περίπτωση Τσίπρα και την χαρακτηρίζω σαν την πιο άθλια γιατί ήταν αυτός ο πρωθυπουργός που προεκλογικά, διακηρυκτικά ήταν ενάντιος στις ιδιωτικοποιήσεις.
Το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων συνεχίζεται και σε αυτό πιέζει η έκθεση Πισσαρίδη. Το ίδιο πρόγραμμα αναφέρει και ο Προϋπολογισμός που προβλέπει την συνέχιση των ιδιωτικοποιήσεων
Μάλιστα στην έκθεση Πισσαρίδη αντιγράφεται το φετινό πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων του προϋπολογισμού γιατί η επιτροπή δεν έκανε καμία νέα μελέτη του θέματος και περιλαμβάνει τα εξής:
« (περιφερειακά λιμάνια, μαρίνες, Εγνατία Οδός, υπόγεια αποθήκη φυσικού αερίου), ακινήτων (Ελληνικό, Golf Αφάντου, εργοταξιακοί χώροι Αντιρρίου) και εταιρειών (ΔΕΠΑ Εμπορίας, ΔΕΠΑ Υποδομών, Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών). παραχώρηση της Αττικής Οδού, η πώληση μετοχών της ΔΕΗ, των Ελληνικών Πετρελαίων, της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ, καθώς και διαγωνισμοί για μαρίνες, λιμάνια, ιαματικές πηγές και ακίνητα.
Για όλους τους παραπάνω φορείς και ακίνητα η διαδικασία έχει ξεκινήσει από προηγούμενα έτη και τίθενται και στο φετινό πρόγραμμα λόγω των καθυστερήσεων
Σαν γενικό συμπέρασμα από την ως σήμερα εξέλιξη των ιδιωτικοποιήσεων την τελευταία 30ετια 1990-2020 θα μπορούσε να αναφερθεί το εξής δίπτυχο
Στα έσοδα που είχαν προγραμματιστεί να εισρεύσουν στον κρατικό κορβανά υπήρξε πλήρες φιάσκο. Με βάση τα προγράμματα που είχαν συνδιαμορφωθεί με την Τρόικα, με αφετηρία το 2010 είχαν υπολογιστεί οι ιδιωτικοποιήσεις να φέρουν έσοδα ~ 50 δις Όμως ως το 2018 τα έσοδα δεν ξεπέρασαν τα 8 δις €. Με αυτό το αποτέλεσμα θεωρώ πως μπορεί να βαθμολογηθεί και η αξιοπιστία της Τρόικα. Δεν θεωρώ πως οι υπηρεσίες της χώρας έδιναν λαθεμένα στοιχεία με βάση και την εικόνα που έχω, αλλά σίγουρα οι πιέσεις πχ από Tomson και συνολικά Τρόικα οδηγούσαν σε βιαστικά εγκεφαλικά κατασκευάσματα.
Όσον αφορά όμως τον αριθμό και τα ειδικό βάρος των επιχειρήσεων που έχουν ιδιωτικοποιηθεί η πολιτική έχει προχωρήσει σε μέγιστο βαθμό.
Η έκθεση, για να υποστηρίξει την αναγκαιότητα της συνέχισης των ιδιωτικοποιήσεων αναφέρεται σε 2 συγκεκριμένα παραδείγματα, το παράδειγμα του ΟΛΠ και της ιδιωτικοποίησης των 14 αεροδρομίων που παραδόθηκαν στη Γερμανική Fraport
Τα παραδείγματα αυτά τα αναφέρει σαν χαρακτηριστικά η έκθεση, αλλά δεν καταλαβαίνω που το στηρίζει. Κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή και δεν θεωρώ ορθό την αναφορά σε χαρακτηριστική.
Θα αναφερθώ στη συνέχεια στις 2 αυτές ιδιωτικοποιήσεις, ακριβώς γιατί αυτές αναφέρονται στην έκθεση, διαφορετικά θα μπορούσε να αναλυθούν πολλές άλλες σημαντικές ιδιωτικοποιήσεις.
Σχετικά με την ιδιωτικοποίηση του ΟΛΠ , γνωρίζουμε την παράδοσή του στον όμιλο COSCO από το 2008 για την εκμετάλλευση και αποκλειστική χρήση του Νέου Σταθμού Εμπορευματοκιβωτίων για 35 χρόνια, ο οποίος περιλαμβάνει τις προβλήτες ΙΙ και ΙΙΙ (ανατολική πλευρά) Στη συνέχεια έχουμε την εξαγορά το 2016, από την εταιρεία Cosco Group (Hong Kong) Limited, μέλος του Ομίλου COSCO, πλειοψηφικού ποσοστού μετοχών (51%) από το Ελληνικό Δημόσιο,. Αυτή η περίπτωση βαφτίζεται από την επιτροπή Πισσαρίδη σαν χαρακτηριστικό πετυχημένο παράδειγμα ιδιωτικοποίησης με βάση 2 δεδομένα. .
- Την θεαματική αύξηση στην κίνηση από 1,4 εκατ. TEUs το 2007 σε 5,7 εκατ. TEUs* το 2019
- Το γεγονός πως το λιμάνι του Πειραιά κατέλαβε την 1η θέση στη Μεσόγειο και την 4η στην Ευρώπη, από 17η το 2007.
Πρώτο σχόλιο μου είναι πως δεν μπορεί να θεωρηθεί η περίπτωση της παράδοσης του ΟΛΠ στην COSCO ως χαρακτηριστικό αλλά σαν ένα ιδιαίτερο παράδειγμα.
Να θυμίσω εδώ, πως είναι η 1η φορά που αναφέρεται ως πρότυπο ιδιωτικοποίησης αυτή του ΟΛΠ όταν στο παρελθόν, σε μόνιμη βάση αναφερόταν σαν πρότυπο η ιδιωτικοποίηση του ΟΤΕ που πρώην συνδικαλιστές του ΟΤΕ (Γιάννης Δούκας, Κώστας Ανέστος) έχουν πλήρως αποδομήσει.
Για την ιδιωτικοποίηση αυτή του ΟΛΠ, τα σχόλια που μπορούμε να κάνουμε είναι:
Η έκθεση δεν αναφέρει, γιατί ασφαλώς δεν συμφέρει πως με την ιδιωτικοποίηση αυτή, παραδίδουμε ένα πολύ σημαντικό εργαλείο στους ξένους. Η αναπτυξιακή πολιτική του μεγαλύτερου λιμανιού (ΟΛΠ) παραχωρείται σε ξένους, στους Κινέζους (COSCO) ενώ αυτό θα έπρεπε να είναι καθαρά αρμοδιότητα της κυβέρνησης και του κράτους.
Η COSCO όπως έχει επανειλημμένα αναφερθεί έχει μεταβληθεί σε ένα κράτος εν κράτει
Μια δεύτερη επισήμανση, είναι, πως, ο πλούτος που αποκτά η COSCO από την δραστηριότητα της δεν διαχέεται στην περιοχή του λιμανιού, ώστε να ωφελείται σε ένα βαθμό και η τοπική κοινωνία, να υπάρχει έστω κάποιο ανταποδοτικό όφελος στην οικονομία της περιοχής που την φιλοξενεί, όπως βλέπουμε σε πλείστες άλλες περιπτώσεις έργων (πχ στην κατασκευή του αγωγού ΤΑΡ και άλλα έργα), αλλά λειτουργεί με κριτήριο το αποκλειστικό ίδιο όφελος.
Για παράδειγμα, για προμήθεια αναγκαίων της υλικών η εταιρία δεν απευθύνεται στην τοπική αγορά αλλά απευθύνεται εκεί που θα εξοικονομήσει και το τελευταίο cent.
Με την πρακτική της, δηλαδή, δεν γίνεται ούτε σε ελάχιστο βαθμό μοχλός ανάπτυξης για την περιοχή
Δεν είναι τυχαίο που για την εν γένει συμπεριφορά της COSCO έχει πρόσφατα αντιδράσει και ο πρόεδρος του Εμποροβιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιά Β. Κορκίδης
Τα στοιχεία για την αύξηση της κίνησης δεν μπορούμε να τα αμφισβητήσουμε, όμως δεν μπορούμε να δεχτούμε πως ικανό management μπορεί να ασκήσει μόνο ο ιδιωτικός τομέας. .
Θα συμπληρώσουμε εδώ για το υπόδειγμα εργασιακών σχέσεων που έχει κυριαρχήσει στην ΣΕΠ/Cosco –σημερινή ονομασία της εταιρίας- και που η Cosco σταδιακά προσπαθεί να απλώσει και στον ΟΛΠ.
Το μοντέλο στηρίζεται στην απόλυτη ευελιξία (ώρες και ημέρες εργασίας), στην υπεργολαβία και στην μη αναγνώριση συνδικαλιστικών δικαιωμάτων.
Με αυτό τον τρόπο έχει μειωθεί η δαπάνη μισθοδοσίας ενώ παράλληλα έχει ανοίξει η μισθολογική ψαλίδα μεταξύ μικρού αριθμού στελεχών και της μεγάλης πλειονότητας των εργαζομένων.
Υποθέτουμε πως η κατεδάφιση των εργασιακών σχέσεων αποτελεί μία ακόμη παράμετρος που συντελεί στο να θεωρείται η ιδιωτικοποίηση αυτή σαν πετυχημένο παράδειγμα.
Το άλλο «θετικό» παράδειγμα που προβάλλεται στην έκθεση είναι η παραχώρηση των 14 περιφερειακών αεροδρομίων στην εταιρεία Fraport Greece το 2017
Η προβολή του παραδείγματος αυτού συσχετίζεται με τα έσοδα που θα προκύψουν από τα 14 αεροδρόμια που θα παραχωρηθούν στην εταιρεία αυτή.
Αναφέρεται πως «Αυτά τα έσοδα δημιουργούν δημοσιονομικό χώρο, ο οποίος θα έπρεπε αλλιώς να προκύψει από υψηλότερους φόρους ή από περικοπή των δημόσιων δαπανών».
Tο θέμα δηλαδή αυτό το συσχετίζει η έκθεση με την εισροή κεφαλαίων από στρατηγικούς επενδυτές που «εκσυγχρονίζουν τους παραγωγικούς πόρους σε μια συγκυρία που δεν θα επέτρεπε αυτό να γίνει με τους περιορισμούς του προγενέστερου ιδιοκτησιακού καθεστώτος». Εννοεί η έκθεση πως χωρίς τους πόρους αυτούς δεν θα ήταν εφικτό να εφαρμοστεί ανάλογο πρόγραμμα αναβάθμισης των υποδομών και ενίσχυσης των διασυνδέσεων στα αεροδρόμια που παραμένουν υπό τη διαχείριση της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας.[Σημείωση:Το πρόγραμμα αναβάθμισης των αεροδρομίων είχε ενταχθεί στα ΕΣΠΑ πριν την ιδιωτικοποίηση και έτσι η Fraport θα διαχειρισθεί έτοιμα χρήματα]
Το σχόλιο μου εδώ είναι το εξής : Είναι απαράδεκτη η εξέλιξη αυτή και η βασική μου αντίρρηση είναι, πως, συνιστά πολιτικό έγκλημα να παραδίδονται σε ιδιώτες και ακόμη περισσότερο σε ξένους(Γερμανούς) υποδομές, συγκεκριμένα τα αεροδρόμια της χώρας γιατί άπτονται του δημοσίου συμφέροντος και ως τέτοιες, πρέπει να είναι ιδιοκτησία του λαού. Όπως εκτιμάται είναι πολύ πιθανή η αύξηση των τελών χρήσης τους από τον επιβάτη
Επίσης είναι πιθανό να προκληθούν προβλήματα απομόνωσης της περιφέρειας που θα δημιουργηθούν λόγω της έλλειψης ενδιαφέροντος που θα υπάρξει.
Τα περιφερειακά αεροδρόμια, έχουν σημαντικό ρόλο στην εξυπηρέτηση των εθνικών συμφερόντων σε μία περιοχή ευαίσθητης γεωπολιτικής σημασίας όπως είναι η ελληνική επικράτεια και ειδικά το Αιγαίο. (Ποιος π.χ. θα είναι ο ρόλος των ιδιωτικών αερολιμένων σε περίπτωση πολεμικής εμπλοκής στο Αιγαίο;)
Τα περιφερειακά αεροδρόμια είναι βασικά εργαλεία και για την άσκηση κοινωνικής, και αναπτυξιακής πολιτικής, ενώ μπορούν να συμβάλουν και στην άμυνα της χώρας
Συνοψίζoντας.
Η όλη έκθεση στο κεφάλαιο για ιδιωτικοποιήσεις, κινείται στην πεπατημένη που συνδέει την αναπτυξιακή και οικονομική πορεία της χώρας με την πρακτική των ιδιωτικοποιήσεων.
Η δεκαετία των μνημονίων, τυπικά έχει λήξει, αλλά η ΝΦ αντίληψη στην οικονομία συνεχίζεται
Αν κάνουμε μια χρονική αποτίμηση στην υλοποίηση των ιδιωτικοποιήσεων, προτεραιότητα πήρε ο Τραπεζικός τομέας, ακολούθησαν οι μεταφορές και τηλεπικοινωνίες, βιομηχανία, ναυπηγεία, στοιχήματα παίγνια και τελευταίες οι επιχειρήσεις ενέργειας και κοινωφελείς, όπου υπήρξαν και εσωτερικές κυβερνητικές τριβές και οι μέγιστες σχετικά αντιστάσεις από το λαϊκό κίνημα.
Με αυτή την πολιτική μπορούν να κάνουν πάρτι τα ιδιωτικά συμφέροντα αλλά προκαλείται ζημιά για το λαό και την οικονομία του τόπου.
Η Αριστερά, και τα λαϊκό κίνημα, πρέπει να σχεδιάσουν απάντηση και να περάσουν σε αντεπίθεση και ανάκτηση σε πρώτη φάση των πιο σημαντικών Δημόσιων Επιχειρήσεων, χωρίς τις οποίες, δεν μπορεί να ασκηθεί φιλολαϊκή και αναπτυξιακή πολιτική και στη συνέχεια να σχεδιαστεί η σωστή αντιμετώπιση των υπολοίπων. Μια τέτοια εξέλιξη προϋποθέτει ισχυρό λαϊκό κίνημα και μια πραγματικά αριστερή κυβέρνηση και όχι βέβαια Μαιμού αριστερή όπως του ΣΥΡΙΖΑ
*TEU= Twenty-foot Equivalent Unit