Η 9η Μαΐου σηματοδοτεί την άνευ όρων παράδοση της ναζιστικής Γερμανίας και το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη. Η ημέρα αυτή είναι φορτισμένη με ποικίλες νοηματοδοτήσεις και έχει μείνει στην ιστορία ως Ημέρα Νίκης των Λαών κατά του Ναζισμού. Φέτος, με την συμπλήρωση των 80 χρόνων από την λήξη του Πολέμου, το πολιτικό νόημα της ημέρας είναι πιο επίκαιρο από ποτέ διότι μας θυμίζει ότι οι πραγματικές νίκες ανήκουν στον λαό, στους ανθρώπους που πολέμησαν εναντίον του φασισμού και του ιμπεριαλισμού.
Στις αρχές του 1945 η σύμπραξη των δυτικών συμμάχων και της Σοβιετικής Ένωσης περικύκλωσε την κατεστραμμένη Γερμανία, διασχίζοντας τον Ρήνο και πλησιάζοντας στο Βερολίνο. Η πίεση, διπλή πια, οδήγησε στη κατάρρευση του ναζιστικού μετώπου και στην αυτοκτονία του Χίτλερ στις 30 Απριλίου του 1945. Στις 7 Μαΐου υπεγράφη το πρώτο Γερμανικό Έγγραφο παράδοσης στο Ρεμς της Γαλλίας, το οποίο θα τελούσε υπό οριστική ισχύ από την επόμενη ημέρα. Στις 8 Μαΐου και ώρα 23:01 CET, η παράδοση επεκτάθηκε σε όλα τα γερμανικά στρατεύματα, τερματίζοντας τις εχθροπραξίες στην ευρωπαϊκή ήπειρο επίσημα.
Λόγω της απουσίας της επίσημης σοβιετικής ηγεσίας από το Ρεμς και της επιθυμίας του Ιωσήφ Στάλιν να υπογραμμίσει τον καθοριστικό ρόλο της Σοβιετικής Ένωσης στην ήττα της ναζιστικής Γερμανίας, πραγματοποιήθηκε η δεύτερη επίσημη τελετή παράδοσης στις 8 Μαΐου του 1945 στο Κάρλσχορστ του Βερολίνου. Εκεί, ο Γερμανός στρατάρχης Βίλχελμ Κάιτελ υπέγραψε την άνευ όρων παράδοση της Γερμανίας μπροστά στον Σοβιετικό στρατάρχη Γκιόργκι Ζούκωφ και λοιπούς δυτικούς επισήμους. Στη πραγματικότητα, η διαφορά στις ημερομηνίες των δύο τελετών υπογραφής οδήγησε και σε διαφορετικές ημερομηνίες εορτασμού της Νίκης στην Ευρώπη με τους Δυτικούς Συμμάχους να γιορτάζουν την 8η Μαΐου (ως «Ημέρα της Ευρώπης» πλέον) και την Ρωσία με τις υπόλοιπες πρώην σοβιετικές χώρες να τιμούν την 9η Μαΐου. Η διαφορά αυτή αποτελεί και μια αρχική μορφή εμφάνισης των γεωπολιτικών διαφορών μεταξύ των Δυτικών και της Σοβιετικής Ένωσης, κάτι που οδήγησε και άνοιξε τον δρόμο για την αρχή του Ψυχρού Πολέμου.
Σήμερα, 80 χρόνια μετά, η 9η Μαΐου δεν είναι απλώς ιστορική επέτειο αλλά ημέρα της υπενθύμισης της συλλογικής δύναμης των λαών ενάντια στο σκοτάδι του φασισμού. Η φωνή μας πρέπει να απαιτεί άμεση καταδίκη κάθε νεοναζιστικής ομάδας, κάθε φασιστικού μορφώματος και να στέλνει μήνυμα αλληλεγγύης στις ομάδες που απειλούνται από την άνοδο των ακροδεξιών κινημάτων και κομμάτων που τα τελευταία χρόνια κάνουν εκ νέου την εμφάνισή τους και αποκτούν δύναμη παγκοσμίως. Οι δυνάμεις της Αριστεράς καλούνται να ανανεώσουν τον αντιφασιστικό τους λόγο, όχι μόνο ρητορικά αλλά και μέσα από πρωτοβουλίες που υπερασπίζονται την κοινωνική δικαιοσύνη, την ισότητα και την πραγματική ελευθερία. Η νίκη του 1945 ήταν μια νίκη που ανήκει στον λαό, με την ενότητα εργατών, αγροτών και αντιστασιακών κινημάτων. Σήμερα, όπου επιβάλλονται νέες μορφές οικονομικής και πολιτικής εκμετάλλευσης, η Αριστερά χρειάζεται να εντάξει στην μνήμη της 9ης Μαΐου την ανάγκη της ταξικής αλληλεγγύης. H κατανόηση της διαλεκτικής σχέσης μεταξύ του καπιταλισμού, του ιμπεριαλισμού και του φασισμού οδηγεί στην κατανόηση της ίδιας της οργανωμένης σφαγής της εργατικής τάξης. Η πάλη ενάντια στον φασισμό δεν μπορεί να αποκοπεί από την μάχη εναντίον του καπιταλισμού και του ιμπεριαλισμού. Ο φασισμός, ο οποίος ιστορικά εμφανίζεται ως «αντισυστημική» λύση στην έσχατη προσπάθεια του καπιταλισμού να επιβιώσει, εξυπηρετεί την ολοένα και περισσότερη κυριαρχία των μονοπωλίων, τον έλεγχο των αγορών, των πρώτων υλών και οδηγεί σε μια «αναπόφευκτη» φάση του καπιταλιστικού συστήματος, τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους.
Η Νίκη κατά του Ναζισμού, σχετίστηκε έντονα με την ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών και των κοινωνικών δικαιωμάτων. Σήμερα, όπου κράτη και ολιγάρχες επιχειρούν να περιορίσουν τα δικαιώματα αυτά, οι ριζοσπαστικές πολιτικές δυνάμεις οφείλουν να επαναφέρουν στο προσκήνιο της κοινωνική ασφάλιση, τα πολιτικά δικαιώματα και την προστασία του λαού ως πυλώνες ελεύθερης έκφρασης. Ο φασισμός ως απάντηση του μεγάλου κεφαλαίου στην ανάπτυξη του λαϊκού κινήματος και με την προσπάθεια καταστολής αυτού, δεν αποτελεί εξωγενές και τυχαίο φαινόμενο, αλλά είναι η πιο ακραία μορφή βίας και ελέγχου της αστικής τάξης για να διατηρήσει την κυριαρχία της. Η άνοδος των ακροδεξιών κομμάτων στην Ευρώπη αλλά και σε όλο τον κόσμο, δείχνει ότι ο φασισμός δεν ξεριζώθηκε οριστικά το 1945 αλλά μεταμορφώνεται αναλόγως των συνθηκών. Η κυριαρχία των μονοπωλίων που ο ίδιος ο ιμπεριαλισμός έχει επιβάλει ως φυσική συνέχεια του καπιταλισμού, στοχεύει στο μοίρασμα του κόσμου, στην εξαγωγή κεφαλαίων, σε κρίσεις και πολέμους. Οι πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ, δηλαδή η ανοχή σε φασιστικά μορφώματα και ακροδεξιά κόμματα καθώς και η στήριξη σε σύγχρονα κράτη/καταπιεστές, όπως η ανοιχτή υποστήριξη στο κράτος-δολοφόνο του Ισραήλ, αναδεικνύουν την ανάγκη για έναν κόσμο ελεύθερο, ίσο και αλληλέγγυο. Και αυτό πρέπει να είναι πολιτική δέσμευση για την Ριζοσπαστική Αριστερά και το λαϊκό κίνημα.
Η Νίκη των Λαών μας καλεί να θυμηθούμε πως οι πραγματικά δημοκρατικές και λαϊκές δυνάμεις ήταν εκείνες που σκότωσαν το τέκνο του ιμπεριαλισμού, τον φασισμό. Δεν ήταν απλώς ένα στρατιωτικό γεγονός όταν η σοβιετική σημαία υψώθηκε στο κτίριο του Ράιχσταγκ και σηματοδότησε το τέλος του πολέμου. Ήταν το αποτέλεσμα των αγώνων του Κόκκινου Στρατού, των λαϊκών επιδιώξεων για ελευθερία, ισότητα, αλληλεγγύη. Οι σημερινοί κοινωνικοί και πολιτικοί αγώνες αντλούν διδάγματα από την ιστορική εκείνη στιγμή, διασφαλίζοντας ότι ο φασισμός δεν θα σηκώσει ξανά κεφάλι.
Κοτσικόνα Σιμώνη,
Μεταπτυχιακή φοιτήτρια τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, Μέλος του Τομέα Νεολαίας του Αριστερού Ρεύματος