Γιατί Πρέπει να Ανατρέψουμε το Νέο Νόμο για την Ψυχική Υγεία και τις Εξαρτήσεις: Ένας Καθημερινός Αγώνας
των Αλέξανδρου Σταθακιού & Ευγενίας Σταθακοπούλου*
Το πρόσφατα ψηφισμένο νομοσχέδιο για την ψυχική υγεία και την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων αποτελεί μια σοβαρή απειλή για τα επιτεύγματα δεκαετιών στον τομέα της πρόληψης και της θεραπείας στην Ελλάδα. Αντί να στηρίξει και να αναβαθμίσει τις υπάρχουσες δομές που έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητά τους, το νομοσχέδιο αυτό υπονομεύει τις θεμελιώδεις αρχές της δημόσιας υγείας και θέτει σε κίνδυνο την ποιότητα της φροντίδας που λαμβάνουν οι πολίτες.
Υποβάθμιση της Δημόσιας Ψυχιατρικής Φροντίδας
Με τις αλλαγές που φέρνει το νέο νομοσχέδιο, η δημόσια ψυχιατρική φροντίδα βρίσκεται αντιμέτωπη με την αποσύνθεση. Η προτεραιότητα που δίνεται στη διοικητική ιεραρχία έναντι της επιστημονικής και θεραπευτικής λειτουργίας, οδηγεί σε υποβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών. Επιστρέφουμε σε παρωχημένες λογικές ασυλοποίησης των ψυχικά ασθενών, αντί να προάγουμε την ανθρωπιστική και ολοκληρωμένη φροντίδα που δικαιούνται. Η δομή που προτείνεται στο νομοσχέδιο απειλεί να διαλύσει όσα έχουν κατακτηθεί τα τελευταία χρόνια στον τομέα της ψυχικής υγείας.
Για να δώσουμε ένα παράδειγμα ο διοικητής και ο υποδιοικητής ΥΠΕ θα αποφασίζουν τελικά που θα πάει κάθε αιτούμενος βοήθεια για απεξάρτηση και ο κυβερνητικός πρόεδρος και το ΔΣ του ΕΟΠΑΕ θα αποφασίζουν χωρίς υπηρεσιακά Συμβούλια χωρίς καμία προβλεπόμενη διαβούλευση πως θα ιδρύονται και θα καταργούνται μονάδες.
Απώλεια Ποικιλίας στις Θεραπευτικές Προσεγγίσεις
Η δημιουργία ενός ενιαίου οργανισμού που θα καλύπτει όλες τις ανάγκες σε έναν τόσο ευαίσθητο τομέα, όπως αυτός της ψυχικής υγείας και των εξαρτήσεων, αγνοεί την ανάγκη για ποικιλία στις θεραπευτικές προσεγγίσεις. Προγράμματα με μακρά ιστορία και αποδεδειγμένη επιτυχία, όπως το 18 ΑΝΩ, το ΚΕΘΕΑ, το «ΑΡΓΩ» στη Θεσσαλονίκη, αλλά και πολλά εξειδικευμένα προγράμματα του ΟΚΑΝΑ κινδυνεύουν να χάσουν την αυτονομία τους, και μαζί με αυτήν, τη μοναδική εμπειρία και γνώση που έχουν συσσωρεύσει. Η κοινωνία χρειάζεται δομές που προσφέρουν πολλαπλές προσεγγίσεις, ανοιχτές στην κοινότητα και προσαρμοσμένες στις ποικίλες ανάγκες των εξαρτημένων ατόμων.
Παραγνώριση του Ρόλου των Κέντρων Πρόληψης
Τα Κέντρα Πρόληψης έχουν υπάρξει βασικός πυλώνας στην αντιμετώπιση των εξαρτήσεων για πάνω από τρεις δεκαετίες. Παρέχοντας δωρεάν υπηρεσίες υψηλής ποιότητας, έχουν καταφέρει να συμβάλλουν σημαντικά στην πρόληψη και την προαγωγή της ψυχοκοινωνικής υγείας. Παρ’ όλα αυτά, το νέο νομοσχέδιο αγνοεί εντελώς την ύπαρξή τους, αφήνοντας τις δομές αυτές χωρίς την αναγκαία θεσμική και χρηματοδοτική υποστήριξη.
Εμπορευματοποίηση της Υγείας
Ένα από τα πιο ανησυχητικά σημεία του νομοσχεδίου είναι το άνοιγμα της αγοράς υγείας σε πολυεθνικές ΜΚΟ. Η εισαγωγή ιδιωτικών συμφερόντων στην πρόληψη και τη θεραπεία των εξαρτήσεων σημαίνει ότι η υγεία των πολιτών τίθεται υπό τη λογική του κέρδους, υποβαθμίζοντας τη δημόσια υγεία και μετατρέποντας τις υπηρεσίες σε εμπορεύματα. Αντί να βασίζονται στην επιστημονική γνώση και την ανθρώπινη προσέγγιση, οι υπηρεσίες αυτές θα καθοδηγούνται από την επιδίωξη του κέρδους, με καταστροφικές συνέπειες για την ποιότητα και την προσβασιμότητά τους.
Αποδυνάμωση της Συνολικής Φροντίδας
Η διάλυση της αλυσίδας φροντίδας που συνδέει την πρόληψη, τη διάγνωση, τη θεραπεία και την κοινωνική επανένταξη αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους κινδύνους του νέου νομοσχεδίου. Οι αλλαγές που προτείνονται θα οδηγήσουν σε μια αποσπασματική και ασυντόνιστη παροχή υπηρεσιών, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαίτερες ανάγκες διαφορετικών ηλικιακών ομάδων και κοινωνικών κατηγοριών. Η συνοχή και η αποτελεσματικότητα της φροντίδας υπονομεύονται, αφήνοντας τους πιο ευάλωτους πολίτες χωρίς την αναγκαία υποστήριξη.
Εργασιακή Αβεβαιότητα και Κοινωνική Ανασφάλεια
Οι θέσεις εργασίας των εργαζομένων στις δομές ψυχικής υγείας και στα Κέντρα Πρόληψης τίθενται σε σοβαρό κίνδυνο. Οι εφαρμοζόμενες πολιτικές με συμβάσεις ορισμένου χρόνου δεν προσφέρουν την αναγκαία σταθερότητα και ασφάλεια, ενώ η άρνηση της κυβέρνησης να διασφαλίσει σταθερή χρηματοδότηση δημιουργεί ένα κλίμα ανασφάλειας και ανησυχίας. Εκτιμούμε ότι μετά τις συγχωνεύσεις θα μειωθούν ακόμα περισσότερο οι εργαζόμενοι ορισμένου χρόνου και με μπλοκάκια, ενώ το αδρό πλαίσιο που έχει περιγραφεί στο νόμο για το οργανόγραμμα των υπηρεσιών δείχνει ότι δεν προβλέπεται να γίνουν πολλές μόνιμες προσλήψεις. Την ίδια στιγμή μόνο στα Κέντρα Πρόληψης εκκρεμούν περίπου 130 μόνιμες προσλήψεις. Η υποβάθμιση των εργασιακών συνθηκών θα έχει άμεσες συνέπειες στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και στην ευημερία των πολιτών. Τα τελευταία χρόνια στη στενά κυβερνητικά διοικούμενη δομή, τον ΟΚΑΝΑ, η διοίκηση έχει εφαρμόσει ένα περιβάλλον θεσμικής παρενόχλησης του προσωπικού που δεν σκύβει το κεφάλι στις επικοινωνιακές και αντιεπιστημονικές επιδιώξεις της.
Συμπέρασμα
Η ανατροπή αυτού του νομοσχεδίου αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την προστασία της δημόσιας υγείας, των εργασιακών δικαιωμάτων και της κοινωνικής συνοχής. Το νέο νομοσχέδιο υπονομεύει τις προσπάθειες που έχουν γίνει τις τελευταίες δεκαετίες για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων, και θέτει σε κίνδυνο τις ζωές και την ευημερία των πιο ευάλωτων μελών της κοινωνίας μας. Η ανάγκη για αντίσταση και ανατροπή είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Ο αγώνας για την υπεράσπιση της δημόσιας υγείας και των δικαιωμάτων των πολιτών είναι ένας αγώνας που αφορά όλους μας
*Αλέξανδρος Σταθακιός Αντιπρόεδρος Σωματείου Εργαζομένων στα Κέντρα Πρόληψης
Ευγενία Σταθακοπούλου Γραμματέας Συλλόγου Εργαζομένων ΟΚΑΝΑ
