Σπύρος Ασδραχάς
Στις 5 Ιουλίου 1933 γεννήθηκε στο Αργοστόλι ο Σπ. Ι. Ασδραχάς, ιστορικός με πολυσχιδές έργο, ένας από τους σημαντικώτερους Έλληνες ιστορικούς του 20ού αι., ένας μελετητής της μεγάλης διάρκειας, κορυφαίος δάσκαλος από τους ανανεωτές της ιστορικής επιστήμης στην μεταπολεμική Ελλάδα. Δημοσίευε συχνά άρθρα σε διάφορα έντυπα, εφημερίδες και περιοδικά πολιτικά, λογοτεχνικά ή ευρύτερου ιστορικού και πολιτισμικού ενδιαφέροντος, λαμβάνοντας μέρος σε συζητήσεις γύρω από τα κατά καιρούς προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας. Κατ’ αυτόν, «ο ιστορικός αναγκαστικά είναι ένα πολιτικό πρόσωπο που υπηρετεί τη διαδικασία της ανατροπής. Από την ώρα που υπάρχει η έννοια της εξέλιξης ή της προόδου, είναι επόμενο να αξιοποιεί ο ιστορικός την έννοια της αντίθεσης και αντίφασης, να γίνεται πολιτικό πρόσωπο» (Η Αυγή – “Ενθέματα”, 23/11/2014). Μια ακόμη σχετική σκέψη του: «Ποια είναι για τον ιστορικό η μεγάλη προϋπόθεση; Να ασχολείται με την επιστήμη του και διά της επιστήμης του να κάνει πολιτική». Πέθανε τον Δεκέμβριο του 2017.
Για τους ανθρώπους που τον γνώρισαν και θήτευσαν κοντά του, υπήρξε «παρουσία ερεθιστική, γοητευτικά πολύτροπη, συχνά διανοητικά και γλωσσικά δύσβατη». Απεργαζόταν την «ανατροπή του αυτονόητου», γενναιόδωρος άνθρωπος, υπόδειγμα διανοητικής και επιστημονικής εγρήγορσης (Δ. Αρβανιτάκης).
Σε μια κομβική στιγμή, 13 Σεπτ. 2015, ρωτήθηκε για την εμπειρία της 7μηνης (τότε) διακυβέρνησης απ’ την Αριστερά κι η σταθμισμένη απάντησή του, είναι πολύ χρήσιμη και σήμερα, με όσα ανακαλεί. Θεωρούσε το ελληνικό πρόβλημα ιδιαίτερης βαρύτητας και προάγγελο μεταβολών/γενικώτερων εξελίξεων στο διεθνές πλαίσιο του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού και του (οξυμμένου και τότε) προσφυγικού – μεταναστευτικού ζητήματος. Εκτιμούσε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είχε διαδραματίσει κάποιο ρόλο, ως τροχίσκος αυτού του γενικότερου μηχανισμού και έκρινε αναγκαία την άσκηση στιβαράς πολιτικής, χωρίς περιθώρια συνδιαλλαγών και συμβιβασμών, επειδή αυτά ‘‘αναιρούν την ταξικότητα την οποία εξ ορισμού ο ΣΥΡΙΖΑ θα έπρεπε να έχει και την οποία έχει εξαγγείλει’’.
Αναστοχαστικά, αυτοκριτικά κι αποτιμητικά, οι απόψεις του συνεισφέρουν σε όσα υπάρχουν πλέον μπροστά μας κι αναγκαστικά δεν αφήνουν απέξω και επιλογές και ‘‘λάθη’’ και του 2015. Ο καθηγητής ζητούσε και τότε τη ‘‘μετατροπή των θυμικών ανντιδράσεων σε κριτικές στάσεις’’. Επίμενε στην ανάγκη ‘‘διαμόρφωσης μιας καινούργιας συλλογικότητας, η οποία θα έπρεπε να απολήξει σε μια καινούργια ταξικότητα’’. Στις διεργασίες που έχουν αρχίσει, αν δεν σχεδιάζεται να είναι ανακύκλωσης φθαρμένων υλικών και αναδιαρθρώσεις εσωτερικού χώρου, ο Σ. Ασδραχάς, που ποτέ δεν υπήρξε διδακτικός, καθοδηγετικός, απαντητικός ή εύπεπτος, αλλά αντισυμβατικός, υποσημαίνει την ανάγκη διαρκούς ιδεολογικής ανησυχίας. Αν ζούσε, θα γινόταν σήμερα 90 χρονών!
Δημήτρης Παλούκης
Εκπαιδευτικός – Άμφισσα
